Rok 2013 rokiem...

Jana Czochralskiego (1885-1953)
wybitnego polskiego chemika, metaloznawcy i wynalazcy, twórcy metody produkcji monokryształów półmetali, metali i ich stopów. Metoda Czochralskiego opracowana w 1916 roku jest najstarszą i powszechnie stosowaną m.in. do produkcji na skalę przemysłową monokryształów krzemu (półprzewodników).
Jan Czochralski w 1929 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej, gdzie był profesorem na Wydziale Chemicznym i prowadził Katedrę Metalurgii i Metaloznawstwa. Wraz z grupą naukowców stworzył podstawy polskiej metalurgii. W końcu 1939 uruchomił w Warszawie Zakład Badań Materiałów, zamieniony podczas okupacji hitlerowskiej w laboratorium produkujące amunicję. Po zakończeniu wojny został aresztowany i oskarżony o kolaborację z okupantem. Mimo oczyszczenia z zarzutów przez sąd, Politechnika Warszawska w której pracował, odmówiła ponownego przyjęcia w poczet profesorów. Czochralski kontynuował badania w rodzinnej Kcyni, gdzie wynalazł m.in. płyn do trwałej ondulacji na zimno. Zmarł niespodziewanie w 1953 roku po rewizji Urzędu Bezpieczeństwa w swojej willi.
Dopiero w 2011 roku, ponad pół wieku od śmierci, został w pełni zrehabilitowany i Senat Politechniki Warszawskiej przywrócił mu tytuły profesorskie. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej postanawiał oddać hołd jednemu z najwybitniejszych współczesnych naukowców w sześćdziesiątą rocznicę śmierci, ogłaszając rok 2013 rokiem jego rokiem.

Witolda Lutosławskiego (1913?1994)
znanego kompozytora, dyrygenta i pianisty. Uważany jest za najwybitniejszego obok Chopina, Szymanowskiego i Pendereckiego, polskiego kompozytora wszech czasów. Tworzył utwory orkiestrowe, kameralne, wokalne, na instrument solo i na orkiestrę, piosenki.
Pochodził z rodziny ziemiańskiej (herbu Jelita), posiadającej posiadłość w Drozdowie k. Łomży. Muzyką interesował się od wczesnego dzieciństwa. Pierwszą kompozycję, "Preludium na fortepian" napisał w wieku 9 lat. Uczył się gry na skrzypcach i fortepianie. Uczęszczał do znanego warszawskiego Gimnazjum im. Stefana Batorego. Od 1928 uczył się kompozycji u Witolda Maliszewskiego.
W 1931 roku zdał maturę i podjął studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim, które przerwał po roku ze względu na nadmiar zajęć w konserwatorium. Uczęszczał do klasy kompozycji u Witolda Maliszewskiego i fortepianu u Jerzego Lefelda. Studia muzyczne ukończył w 1937.
Brał udział w wojnie obronnej 1939 jako radiotelegrafista. Po ucieczce z niewoli powrócił do rodzinnej Warszawy. W okupowanej stolicy zarabiał na życie grą w miejscowych kawiarniach. Część zarobionych pieniędzy przeznaczał na fundusz pomocy dla ukrywających się artystów. Zajmował się przygotowaniem ok. 200 transkrypcji utworów znanych kompozytorów, m.in. kilkunastu kaprysów Paganiniego, z których większość niestety zaginęła. Wkrótce po wojnie zatrudnił się w Polskim Radiu i aktywnie włączył w odbudowę polskiego życia muzycznego, działając m.in. we władzach Związku Kompozytorów Polskich (1945?1948).
W latach 50. XX w. komponował muzykę teatralnę, radiowę i piosenki. Od samego początku angażował się w festiwal muzyczny "Warszawska Jesień", w pracach nad którym uczestniczył nieprzerwanie przez 37 lat. Był pierwszym przewodniczącym komisji festiwalowej (1960?1965). Kierował Towarzystwem Muzyki Współczesnej. Prowadził działalność w Związku Kompozytorów Polskich, gdzie przewodniczył komisji kwalifikacyjnej. Działał również w różnych polskich i międzynarodowych organizacjach muzycznych (m.in. Polskim Wydawnictwie Muzycznym, Ministerstwie Kultury i Sztuki, Międzynarodowej Radzie Muzycznej przy UNESCO). W okresie stanu wojennego w Polsce unikał życia publicznego. W 1989 roku opowiedział się za "Solidarnością".
Na polu muzycznym zadebiutował "Wariacjami symfonicznymi" (1939 r.). Wkrótce po wojnie tworzył utwory pedagogiczne. Napisał ponad 40 piosenek dla dzieci (m.in. do wierszy J. Tuwima), nawiązujących do polskiego folkloru oraz utwory masowe. W 1948 roku zabrzmiała jego neoklasyczna "I Symfonia", która jednak szybko została wycofana z repertuaru. W 1954 zaprezentowany został "Koncert na orkiestrę" będący do dziś najczęściej wykonywanym jego utworem.
Większość dzieł muzycznych kompozytora tworzą utwory orkiestrowe. Przed publicznością debiutował jako dyrygent w 1952 roku w Katowicach podczas koncertu Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia. Po 1963 dyrygował regularnie zwłaszcza na premierach swoich dzieł. Ze względu na zachowanie prestiżu starannie dobierał sobie miejsca koncertów, które odbywały się najczęściej w metropoliach lub miejscach renomowanych festiwali.
Z imieniem W. Lutosławskiego związany jest:
? Międzynarodowy Przegląd Młodych Dyrygentów im. Witolda Lutosławskiego ? urządzany od 1994 roku co cztery lata przez Filharmonię Podlaską w Białymstoku,
? Międzynarodowy Konkurs Wiolonczelowy im. Witolda Lutosławskiego ? organizowany od 1997 r. co dwa lata w Warszawie, adresowany do młodych utalentowanych muzyków do 24 lat.

Juliana Tuwima (1894?1953)
wybitnego poety, pisarza, autora wodewili, skeczy, librett operetkowych i tekstów piosenek.
Zaliczany jest do najpopularniejszych poetów dwudziestolecia międzywojennego. Współzakładał kabaret literacki "Pod Picadorem" i grupę poetycką "Skamander". Był tłumaczem literatury rosyjskiej, francuskiej, niemieckiej i utworów z łaciny, bibliofilem i kolekcjonerem kuriozów.
Urodził się w Łodzi, w zasymilowanej, mieszczańskiej rodzinie żydowskiej. W latach 1904?1914 r. uczęszczał do łódzkiego Męskiego Gimnazjum Rządowego. W okresie gimnazjalnym zainteresował się twórczością poetów rosyjskich, Baudelaire'a, Whitmana, Verlaine'a i Leopolda Staffa oraz nauką esperanto. Owocem tych zainteresowań był przekład na esperanto wierszy Leopolda Staffa i jednego z utworów Juliusza Słowackiego. Jako poeta zadebiutował wierszem "Prośba" opublikowanym w "Kurierze Warszawskim" w 1913 roku pod inicjałami St. M. (Stanisław Marchew ? przyszła żona).
W 1916 r. podjął studia prawa i filozofii na Uniwersytecie Warszawskim, z których zrezygnował po jednym semestrze. Więcej czasu bowiem zaczął poświęcać twórczości lietrackiej i współpracy z kabaretami. Publikował w piśmie "Pro arte et studio". Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, założył wraz z grupą innych młodych poetów polskich grupę poetycką "Skamander" wydającą miesięcznik poetycki o tej samej nazwie. Tworzył kolejne tomy poezji. W 1936 roku ukazał się jego poemat "Bal w operze".
W czasie wojny polsko?bolszewickiej pracował w Biurze Prasowym Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego. Napaść hitlerowska na Polskę w 1939 r. zmusiła poetę do opuszczenia kraju. Przez Rumunię i Włochy dotarł do Francji. W Paryżu spotykał się z Janem Lechoniem, Antonim Słonimskim, Kazimierzem Wierzyńskim oraz Mieczysławem Grydzewskim w paryskiej kawiarni "Café de la Régence".
Następnie w obliczu kapitulacji opuścił Francję. Przez Hiszpanię i Portugalię dostał się wraz z Janem Lechoniem do brazylijskiego Rio de Janeiro. Stąd później wspólnie z Kazimierzem Wierzyńskim udali się do Nowego Jorku (1942?1946). Na początku 1946 roku działał w Komisji Pomocy Naukowej dla Kraju. Tam również napisał "Kwiaty polskie" uważane za najważniejsze dzieło jego twórczości poetyckiej.
W 1946 powrócił do Polski. Zamieszkał w Warszawie, gdzie przez kilka miesięcy w 1947 był kierownikiem artystycznym Teatru Muzycznego w Domu Wojska Polskiego. W latach 1948?1951 został dyrektorem artystycznym Teatru Nowego w Warszawie, a później jego kierownikiem literackim. Ze względów politycznych mniej tworzył artystycznie i opublikował tylko kilka wierszy. Więcej czasu poświęcał natomiast tłumaczeniu, szczególnie literatury rosyjskiej (Puszkin, Gogol, Majakowski). W latach 1949?1953 prowadził rubrykę "Cicer cum caule", czyli "Groch z kapustą" w "Problemach". Był bibliofilem i kolekcjonerem kuriozów (napisał "Czary i czarty polskie", "Wypisy czarnoksięskie", "Polski słownik pijacki" i antologię bachiczną "Pegaz dęba, czyli panopticum poetyckie"). Zajmował się badaniami językowymi. Napisał znakomite ponadczasowe wiersze dla dzieci m.in. Lokomotywa, Ptasie radio, Okulary, Słoń Trąbalski, Bambo, Kotek, Abecadło, Rzepka.
Za twórczość nagrodzony został licznymi nagrodami artystycznymi. Posiadał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego (1949) i był laureatem nagrody literackiej pierwszego stopnia (1951).
Organizatorem i pomysłodawcą Roku Tuwima było miasto Łódź, któremu poeta poświęcił kilka swoich utworów i nazwał najwspanialszym miastem na ziemi. W roku 2013 przypada sześćdziesiąta rocznica śmierci poety (1953) i setna jego debiutu poetyckiego (1913).

Opracował: Waldemar Oszczęda