tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Ciekawostki

 Źli na ogrody chłopacy

 
Pankracy, Serwacy, Bonifacy

12 maja od wieków spędza sen z oczu sadownikom. Tego dnia rozpoczynają się bowiem zimni ogrodnicy (Pankracy, Serwacy, Bonifacy ? każdy swoim zimnem raczy), nazwani tak od imion świętych kościoła katolickiego, których liturgiczne wspomnienia przypadają od 12 do 14 maja. Czas niepokoju o kwitnące drzewa trwa aż do zimnej Zośki, czyli 15 maja. Nocne przymrozki w tym czasie nie są żadnymi anomaliami i nie należą wcale do rzadkości.
Zimni ogrodnicy to normalne o tej porze roku zjawisko klimatyczne charakterystyczne dla środkowej Europy, kiedy po okresie utrzymywania się wyżu barycznego nad środkową i wschodnią Europą następuje zmiana cyrkulacji atmosferycznej i przy słabnącym wyżu zaczyna wraz z niżem barycznym napływać zimne powietrze z obszarów polarnych.
W momencie rozpoczęcia wiosny, kiedy cyrkulacja zimowa zamienia się w cyrkulację letnią, front polarny obniża się w kierunku południa, a układy baryczne przebudowują się. Mogą one spowodować napływ chłodnego powietrza arktycznego czy polarnomorskiego. Echem tego bywają spadki temperatury nawet poniżej zera. Najgorzej jest, jeśli to zjawisko przypada na kwitnięcie drzew w sadach. Przeformowanie się sytuacji meteorologicznej i cyrkulacji może trwać nawet do około 2 tygodni, a nawroty chłodu zazwyczaj trwają kilka dni pod rząd lub występują w odstępach kilkudniowych i tradycyjnie jest to przypisywane zimnym ogrodnikom. Tylko w niektóre lata fala chłodu przychodzi na czas. Na przestrzeni kilkudziesięciu ostatnich lat trend większych spadków temperatury w maju był bardzo wyraźny, szczególnie w drugiej dekadzie miesiąca z apogeum około 12 maja.
Prawdopodobieństwo wystąpienia w tym czasie przymrozków jest spore i wynosi 35 procent. Naukowcy zaobserwowali również drugi okres większych ochłodzeń, który przypadał na początek ostatniej dekady maja. Ten bywał znacznie poważniejszy w skutkach, ponieważ większość roślin do tego czasu zaczyna wydawać kwiaty, które są najmniej odporne na bardzo niskie temperatury. Majowe fale chłodów rzadko kiedy bywały pojedyncze, zazwyczaj pojawiały się dwukrotnie i nie trwały dłużej niż tydzień.
Dawniej w takie majowe noce rozpalano w sadach ogniska, aby ochronić kwitnące drzewa przed mrozem. Stawiano zbiorniki z zimną wodą, aby mróz kierował ku nim swoje zamiary, omijając rośliny. 14 maja ? w ostatniego "ogrodnika", Bonifacego ? gospodarze obchodzili swe pola, aby sprawdzić, jak wzeszły zasiewy i czy przymrozek nie wyrządził znacznych szkód. Choć zabarwienie emocjonalne stosunku do świętych Pankracego, Serwacego i Bonifacego było raczej negatywne, to właśnie ku nim zanoszono modły, gdy w środku maja pojawiały się przymrozki. Kiedy świętym ogrodnikom coś z tym wstawiennictwem nie wychodziło ? wiosna "warzyła się" i drzewa gubiły kwiaty. Stąd wzięło się tytułowe przysłowie: "Pankracy, Serwacy i Bonifacy to źli na ogrody chłopacy" i określenie "święci złodzieje" (kwiatów).

Kim tak naprawdę byli owi święci "zimni ogrodnicy"?
Św. Bonifacy urodził się w Rzymie w III wieku. Był poganinem, jednak widok chrześcijan wydawanych na męki i śmierć za wiarę tak nim wstrząsnął, że nawrócił się na wiarę chrześcijańską. Ponieważ przyznał się do tego publicznie, niebawem (w 305 r.) również poniósł śmierć męczeńską. Patron kawalerów i ludzi nawróconych. Od XVII wieku szczątki św. Bonifacego spoczywają w kościele obserwantów poświęconym św. Bonifacemu i św. Antoniemu w Warszawie na Czerniakowie. Co roku 14 maja do tego kościoła wyruszają warszawiacy na odpust i majówkę.
Św. Serwacy był pierwszym biskupem Belgii, o którym nie ma wiarygodnych informacji. Jego imię wskazuje na pochodzenie z Europy Wschodniej lub z Armenii. Już przed 345 r. został biskupem w Tongeren (dzisiejsza Belgia). Ufundował i poświęcił dwa kościoły ku czci Matki Bożej w Maastricht i w Tongeren. Wiele podróżował, był m.in. dwa razy w Rzymie (366 i 384). Patron hutników, stolarzy oraz uprawiających winorośl. Wzywano go również jako patrona od urodzajów, od gorączki i reumatyzmu.
Św. Pankracy urodził się około 290 roku we Frygii w Azji Mniejszej. Wcześnie stracił rodziców, dziedzicząc po ojcu majątek. Chłopca na wychowanie wziął jego wuj. Wychował go w wierze chrześcijańskiej. Kiedy miał 13 lat, wuj zabrał go do Rzymu. Pankracy starał się ulżyć niedoli prześladowanych chrześcijan, próbując pomagać tym, którzy za wiarę trafili do więzienia. Szybko jednak został zdradzony i skazany na śmierć. Uważany jest za patrona przystępujących do Pierwszej Komunii świętej. Jest także opiekunem młodych roślin i kwiatów. We Francji jest czczony także jako patron dzieci.
Ludowe klechdy głoszą, że gdy św. Zofia nie chciała wybrać żadnego z trzech kochających się w niej ogrodników, ci ze złości zmrozili rozwinięte kwiaty w jej ogrodzie. Dlatego tradycja ludowa twierdzi, że wiosenna pogoda, naprawdę łagodna i bez niespodziewanych przymrozków, przychodzi dopiero po "zimnej Zośce", czyli po 15 maja. Choć w sensie meteorologicznym ta ludowa mądrość nie jest już prawdziwa, to jednak maj wciąż może nas zaskoczyć niespodziewanym powrotem chłodów. Z tego powodu większość letnich kwiatów i warzywa wrażliwe na gwałtowne zmiany temperatury, takie jak pomidory, sieje się lub wysadza do gruntu dopiero pod koniec maja.
Majowe ochłodzenia są przeciwieństwem ociepleń październikowych i listopadowych. Wtedy mówimy o babim lecie. Odpowiedzialny jest za nie pogodny wyż znad wschodniej Europy, który ściąga bardzo ciepłe powietrze znad północnej Afryki i krajów Bliskiego Wschodu. Zjawisko to występuje podobnie jak zimni ogrodnicy krótkotrwale i jest przez nas lubiane, jak nielubiani są zimni ogrodnicy.(jerg)


jerg   

Artykuł ukazał się w wydaniu nr 19 (878) z dnia 9 Maja 2014r.
W dziale Ciekawostki dostępne są również artykuły:

Pokaż pełny spis treści
 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »