Towarzystwo Ochotniczej Straży Ogniowej

Poświęcenie wozu bojowego „Ryś”, kierowca Wacław Matynia, w sierpniu 1938 r.

W bieżącym roku przypada w Opocznie kilka ważnych jubileuszów. Jednym z nich jest 110 rocznica założenia Towarzystwa Ochotniczej Straży Ogniowej, prekursora obecnej Ochotniczej Straży Pożarnej, kultywującej i kontynuującej piękne tradycje naszych przodków.
Wspominane stowarzyszenie powstało w 1900 roku na wzór istniejących już w Królestwie Polskim podobnych zrzeszeń. Inicjatorami założenia byli obywatele opoczyńscy, przedstawiciele miejscowej inteligencji i przedsiębiorców: Januszewski, Władysław Lange (fabrykant), W. Kisielewski, L. Kossowski, Karol Kunkiel i B. Zbrożek (lekarz). Wspominane osoby zasłużyły się w zarejestrowaniu opoczyńskiej straży ogniowej przez władze rosyjskie, zatroszczyli o werbunek pierwszych strażaków ochotników i zapewnienie właściwych środków finansowych niezbędnych do działalności stowarzyszenia.
Pierwszymi znanymi z nazwiska ochotnikami byli: Feliks Borkowski, inżynier Chrząstowski, Jan Kozerawski, zdun Listopadzki, mecenas Makulski, Pidanty, Jan i Wanda Ucholcowie, Marceli Zajączkowski, Zdrojewski. Wkrótce dołączyli do nich inni członkowie wywodzący się z różnych grup społecznych miasta. Wśród strażaków nie brak było rzemieślników, czeladników, wyrobników, kupców, mieszczan posiadających własność ziemską (posesjonatów), inteligencji i przedsiębiorców.
Stanowisko pierwszego naczelnika Straży Ogniowej w Opocznie, na działanie której zezwolił gubernator radomski, powierzone zostało Karolowi Kunkielowi.
Ochotnicy rozdzieleni zostali, na podstawie osobistych predyspozycji, do pięciu oddziałów wykonujących właściwe zadania niezbędne podczas przeprowadzania akcji gaszenia pożaru.
I tak oddział I tworzyli topornicy, których zadaniem było izolowanie ognia od innych zagrożonych budynków. Oddział II, sikawkowy, utrzymywał w stanie gotowości sikawki i obsługiwał je podczas gaszenia pożaru. O dostarczanie wody do sikawek starał się oddział III wodny. Strażacy z oddziału IV, ratowniczego, mieli za zadanie ratowanie ludzi i mienia. Starsi wiekowo, mniej sprawni fizycznie i pracujący na co dzień w urzędach tworzyli oddział V, ochronny, który zajmował się zabezpieczeniem uratowanego z pożaru mienia i utrzymaniem porządku podczas akcji gaśniczej.
Działalność towarzystwa możliwa była w oparciu o środki pochodące z rocznych składek członkowskich i dobrowolne wsparcie materialne zwłaszcza urzędników i posesjonatów. Bardzo skromne dochody służyć mogły jedynie na zaspokajanie najpilniejszych potrzeb i sprawiały strażakom ciągłe trudności finansowe.
Nic więc dziwnego, że ówczesna straż ogniowa wyposażona była tylko w ubogi, wręcz prymitywny sprzęt strażacki, który składał się z ręcznych sikawek skrzyniowych, drewnianych dwukołowych beczek na wodę, prostych drabin, bosaków. Wspominane wyposażenie przechowywane było wraz ze sprzętem w szopie przekazanej na ten cel strażakom przez władze miejskie.
Umundurowanie ochotników było skromne: biała bluza z płótna żaglowego lub lnianego, czarny pas skórzany lub parciany i metalowy kask na głowę.
Oficjalna uroczystość otwarcia opoczyńskiego Towarzystwa Ochotniczej Straży Ogniowej z udziałem delegacji podobnych stowarzyszeń z Radomia, Kielc, Tomaszowa Mazowieckiego i Końskich odbyła się w 1901 roku. Podczas niej strażacy i zaproszeni goście wzięli udział w uroczystej mszy, po której odbył się wspólny posiłek. Wieczorem mieli okazję obejrzeć przedstawienie teatru amatorskiego.
Rok później Straż Ogniowa w Opocznie posiadała już 120 członków czynnych przydzielonych do czterech oddziałów i 80 członków wspierających, pięć sikawek ręcznych, dwadzieścia beczek na wodę, trzy proste drabiny, szesnaście bosaków i szopę na sprzęt.
Około 1905 roku przy strażakach powstała orkiestra dęta, której kapelmistrzem był Aleksander Chrustowicz.