tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Opoczno

 Tajemnice ukryte w nazwach cz. XXXI

 
9 km od Opoczna leży Parczów, dawniej zwany także Parczowem Większym. Tego, skąd pochodzi nazwa tej miejscowości, jak ewoluowała na przestrzeni lat, a także jak wieś tak przedstawiana jest z punktu widzenia historycznego, dowiecie się z kolejnego artykułu z cyklu

Pierwsze wzmianki na temat nazwy pochodzą z 1508 roku. Wówczas brzmiała ona Parczow. W 1577 roku, by odróżnić go od sąsiedniego, mniejszego Parczówka, do nazwy dołączono łaciński przymiotnik maior, a wdawnych dokumentach łacińskich, przymiotnik odnoszący się do tej wsi brzmi parcoviensis. Miejscowość w gwarze opoczyńskiej nazywana jest Parcowem. Terenowe nazwy mieszkańców tej miejscowości mają postaci: dla mężczyzny Parczowianin, dla kobiety natomiast ? Parczowianka.
Pochodzenie nazwy tej miejscowości przysporzyło językoznawcom nie lada trudności. Tajemnicy ukrytej w nazwie Parczów, po dziś dzień nie udało się do końca rozwikłać. Hipotez jest wiele, jednak żadna z nich nie daje jasnej, jednoznacznej odpowiedzi. W najstarszych materiałach onomastycznych, od samego początku widać, że językoznawcy obok formy Parczów, zamieszczali także Parczew. Stąd w naszym kraju tak wiele miejscowości, których nazwy dotyczą tych dwóch obocznych form. Jak zatem "gołym okiem" widać, nazwy te sprowadzają się do oboczności w obrębie przyrostków ?ów i ?ew. Przy czym forma z ?ew w nazwach miejscowych, których pierwotny temat kończył się na spółgłoskę miękką (w tym wypadku na spółgłoskę ?cz?), była właściwością dialektyczną północnej Polski, natomiast ?ów ? Polski południowej (głównie Małopolska ? Śląsk). Ponieważ miejscowość ta od najdawniejszych czasów należała do dzielnicy małopolskiej, dlatego nie dziwi mnie, że w nazwie Parczów występuje sufiks ?ów. Dla porównania Parczewo (z ?ew ?o) występuje np. w powiecie gnieźnieńskim, pleszewskim, odolańskim, wileńskim, natomiast w opoczyńskim (już od XV w.) mamy Parczów, Parczówek itd.
Z powyższych danych wynika, że nazwy miejscowe z pniem parcz? znane są w całej Polsce. W oparciu o tego typu nazwy, profesor Stanisław Kozierowski, zajmujący się badaniem nazw topograficznych sugerował, że musiało niegdyś występować imię lub nazwisko Parcz, które stało się podstawą słowotwórczą tych nazw. Nazwisko to, czy też imię, przyjmujemy więc tylko hipotetycznie, bowiem zabytki staropolskie go nie notują. To, że była to postać imienna Parcz, świadczą przede wszystkim formacje nazw miejscowości z ?ew na północy Polski, zaś z ?ów, z poprzedzającą spółgłoską miękką, na południu. Z pniem imiennym Parcz wiążą się też zapewne takie nazwy własne, jak np. parczak (łąka w Wielkopolsce), a może też znane w staropolszczyźnie imię Parkosz. Reasumując, należy stwierdzić, że nazw Parczów składa się z pnia imiennego Parcz? (Parkosz) i przyrostka dzierżawczego ?ów.
Z punktu widzenia znaczeniowego, nazwę Parczów zaliczamy do nazw dzierżawczych, a więc podobnie jak np. Kraków, Janów, Jarczów, itd. Oznacza to, że założycielem lub też właścicielem Parczowa w dalekiej przeszłości historycznej był człowiek o hipokorystycznym, skróconym imieniu męskim Parcz. Imię to jest już współcześnie raczej ciemne, niezrozumiałe, jednakże w zaraniu dziejów musiało być używane stosunkowo często, jak na to wskazują liczne w całej Polsce nazwy miejscowe o podstawie słowotwórczej parcz?. W konsekwencji tego można podać, że podobnie jak pierwotne dzieje Parczowa, tak samo podstawa słowotwórczo?znaczeniowa jego nazwy nie mają bezpośrednich przekazów źródłowych i stąd trudność w objaśnianiu.
Według hipotez Ryszarda Brzóski, nazwa Parczów ma swoje korzenie w słowie parchać i należałoby kojarzyć ją z parkiem, placem lub polem z odgłosami kozłów, łań, czy też jeleni w okresie godowym.
Poza tym Ryszard Brzóska etymologii nazwy tej wsi upatruje się w nazwisku niemieckiego kolonisty Partscha lub jego potomków. Wersja ta jest prawdopodobna, pamiętać bowiem należy o tym, że Parczów był zbudowany na prawie niemieckim, być może zatem tuż po najazdach tatarskich pierwszym osadnikiem był niejaki Partsch. Wersję tę może potwierdzić fakt, że w Prusach Wschodnich, w obecnym powiecie kętrzyńskim, istniała wioska Parczowska Wola.
Kolejną hipotezą jest pochodzenie nazwy tej miejscowości od popularnego średniowiecznego przezwiska "parch". Pierwszy mieszkaniec wioski mógł więc być tak nazywany i powstałą wioskę nazwano Parchów, a następnie, pod wpływem procesów językowych, przemianowano na Parczów.
Nie można również wykluczyć możliwości pochodzenia nazwy tej wsi od starosłowiańskiego słowa "parch ? suszyć". Parch mogło zatem zostać fonetycznie zamienione na "parcz", a że miejsce położenia Parczowa jest oddalone od rzeki, a więc "suche", więc hipoteza ta jest również brana przez językoznawców pod uwagę.
Ostatnią wersją pochodzenia nazwy tej miejscowości jest słowo "part", czyli grube płótno domowej roboty, zarówno konopne jak i lniane, bez domieszki wełny, ani bawełny. Od początku istnienia wsi w całym rejonie podstawowym surowcem do wyrobu odzieży i nie tylko był len. Na terenie gminy Białaczów jeszcze w latach 50?tych XX wieku rozpowszechniona była uprawa lnu, z którego wytwarzano różne materiały, także parciane. Niewykluczone więc, że w XV wieku i wcześniej na tym terenie na szerszą skalę wyrabiano towary parciane.
Z punktu widzenia historycznego natomiast, miejscowość ta należała pierwotnie do rodu Parczewskich herbu Odrowąż, zaś w 1578 roku stanowiła posiadłość Petrykowskiego z Petrykóz. Według Jana Długosza w XV wieku było w tej wsi 16 łanów kmiecych, nieco ziemi zagrodników i folwark. W roku 1827, miejscowość liczyła 24 domy i 225 mieszkańców, a w drugiej połowie XIX w. było tu 31 domów i 326 osób. Obecnie Parczów zajmuje powierzchnię 798 ha i zamieszkuje go 390 mieszkańców.
Jest to wieś typowo rolnicza. Oprócz pracy w pobliskich zakładach mieszkańcy zajmują się głównie rolnictwem, uprawiają zboża, sadzą ziemniaki oraz hodują krowy i świnie.


Nal   

Artykuł ukazał się w wydaniu nr 20 (827) z dnia 17 Maja 2013r.
 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »