Małoszyce znajdują się 26 km na północny wschód od Opoczna. Skąd pochodzi nazwa tej miejscowości i jakie wydarzenia historyczne są z nią związane, o tym w kolejnym artykule z cyklu
Pierwsze historyczne udokumentowanie dotyczące tej wsi pochodzi z 1391 roku. Stąd bowiem prawdopodobnie pochodził Piotr z Małoszyc, chorąży rawski, który według kodeksu mazowieckiego, nadał łan w Wielkowie augustianom z Rawy. Wieś Małoszyce istniała już zatem prawdopodobnie na jakiś czas przed ujawnieniem się Piotra, skoro to nie on użyczył imienia wiosce? Skąd zatem pochodzi nazwa Małoszyce?
Pierwsze wzmianki na temat nazwy tej wsi pojawiają się w materiałach z 1410 roku. Wówczas brzmiała ona Malissicze. W 1470 roku została przemianowana na Maleschycze, a w 1504 roku przybrała postać Malischycze, zamiennie stosowaną z Malischicze. W źródłach historycznych z 1508 roku występuje zaś jako Malyszycze, a w 1511 roku zapisana jest ponownie w formie Malischicze. W 1564 roku nazwa ta funkcjonuje w postaci Malaszycze, jednak w 1577 roku już po raz trzeci konsekwentnie wraca do formy Malischicze. W materiałach z 1660 roku występuje jako Małyszyce, a w 1789 roku obrała obowiązującą do dziś postać Małoszyce.
Według językoznawców, odnotowana w XV wieku forma Maleszyce powstała w wyniku upodobnienia do nazwy osobowej Malesz. Inne źródła onomastyczne podają jednak, że osoba, której ta wioska zawdzięcza nazwę mogła mieć jednak na imię Malisz lub Małosz. Nazwa miejscowa z formantem ?yce oznacza skrót i spieszczenie staropolskiej nazwy osobowej. To nazwa patronimiczna, czyli miejscowa, oznaczająca potomków lub poddanych człowieka, którego imię przezwisko czy określenie zawodu tkwi w tej nazwie. Ich żywotność przypada na okres wczesnego średniowiecza i ma związek z ożywioną działalnością osadniczą na ziemiach urodzajnych, charakteryzujących się dobrymi warunkami do rozwoju rolnictwa. Zgodnie z tą zasadą powstała nazwa Małoszyce.
Jak podają akta z 1440 roku, Małoszyce były niegdyś wsią królewską. W 1577 roku stanowiły część parafii brudzewickiej, a ich właścicielem był wówczas Jakub Dziaduski. W materiałach historycznych z 1521 roku, król Michał Korybut Wiśniowiecki na sejmie w 1673 roku nadał Małoszyce klasztorowi w Studziannie. Wówczas do Studzianny sprowadzili się księża filipini, a król postanowił darować im wioskę, aby mieli należyte dochody.
Z biegiem lat Małoszyce przestały się rozwijać, czego dowodem jest to, że w 1775 roku liczyły folwark i piętnaście przeludnionych chłopskich chat. Przez sto kolejnych lat miejscowość jednak rozrosła się. W 1864 roku wieś przeszła na własność rządu. Przybyło jej ziemi uprawnej i zwiększyła się liczba mieszkańców. Miało to związek z tym, że rząd carski rozwijał wówczas małe kongregacje zakonne, w tym filipinów w Studziannie, wprowadził uwłaszczenie i parcelację majątkową. Według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego, Małoszyce liczyły w 1881 roku 22 domy i 186 mieszkańców. Obecnie wieś liczy około 250 mieszkańców.
Z wioską związana jest legenda traktująca o trzech dziewicach, małoszczankach, które zginęły podczas najazdu szwedzkiego na pagórku zwanym Panieńską Górą lub Dziewiczą Górą. Jak głosi legenda, dziewczęta, wracając z sąsiedniej Studzianny, zmuszone były uciekać przed żołdakami w śnieżną zamieć, aby zachować czystość. Po drodze zbłądziły i zamarzły. Ta historia stała się motorem do zbudowania na górze, na której rzekomo zginęły panienki, pierwszej świątyni studzianieńskiej. Legendarna tragedia chwyciła za serce nie tylko mieszkańców wioski, ale także znanych w kraju poetów, pisarzy i gawędziarzy, którzy bazując na tym wydarzeniu, tworzyli własne wersje, różniące się od siebie jedynie szczegółami. O trzech dziewicach pisali m. in. ks. Stanisław Sanner, Wespazjan Kochowski, Antoni Wieniarski, Bolesław Wojewódzki oraz Teofil Lenartowicz, a opowiadali o nich lokalni gawędziarze.
|