tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Opoczno

 Tajemnice ukryte w nazwach (cz. V)

 
Kliny leżą 3 km na zachód od Opoczna. Rozwikłując tajemnice ukryte w nazwie tej miejscowości sięgniemy nie tylko do etymologii. Postaramy się także wytłumaczyć zawiłości gramatyczne dotyczące? no właśnie, czego? Klin czy Klinów? Poza tym dowiecie się dlaczego utarta w opoczyńskiem forma ?Jadę na Kliny? jest językoznawczo niedopuszczalna


Według materiałów sporządzonych przez wybitnych językoznawców, nazwa Kliny pochodzi najprawdopodobniej od tego, że dawno, dawno temu były to ?miejsca, na których działka, grunt miały kształt trójkąta?. Kiedyś termin ten był zdecydowanie bardziej popularny w mowie potocznej, aniżeli w obecnych czasach. Czernieją pola orne, milczące i pokorne. Pośród nich świeże kliny oziminy ? pisał Leopold Staff.
Takich miejsc w okolicy musiało być kilka, gdyż omawiane słowo przybrało postać liczby mnogiej. W Polsce spotykamy jednak także miejscowości Klin (w Lubelskiem), Kliniec (koło Opola), jest też duża wieś Klin na słowackiej Górnej Orawie.
Niewątpliwie określenie Kliny trzeba łączyć z wyrazem pospolitym klin, czyli w jednym z jego znaczeń ?kawałek drewna lub metalu przyciętego trójkątnie, wbijany dla zwiększenia spójności dwu rzeczy w szczelinę innego drewna, np. styliska siekiery, młota?. Etymologicznie klin znaczy ?coś, co powoduje zwieranie się, coś, co rozpierając, uszczelnia?, a że czymś takim był właśnie element w kształcie graniastosłupa trójkątnego, owo słowo otrzymało później taką rozszerzoną definicję.
Pierwsze wzmianki na temat tej miejscowości pojawiły się w 1398 roku. Wówczas nazwa brzmiała Clini i do formy stosowanej obecnie, a mianowicie Kliny ewaluowała dopiero w 1877 roku.
Tyle o etymologii. Teraz o gramatyce. Trudność z posługiwaniem się nazwą Kliny dotyczy dwóch kwestii: łączliwości z innymi wyrazami i fleksji, czyli jej odmiany. Na początek przykra wiadomość dla wszystkich tych, którzy ?Jadą na Kliny? bądź mieszkają ?Na Klinach?. Owszem, ta forma byłaby dopuszczalna, gdyby Kliny były dzielnicą Opoczna lub gdybyśmy zmierzali w stronę tej miejscowości, ale nie byłaby ona celem naszej jazdy, tak jak na przykład mówimy ?Kieruj się na Opoczno?. Dla przykładu podamy Kraków, którego jedną z części stanowią właśnie Kliny. Wówczas nie ma nic nieoprawnego w mówieniu i pisaniu: mieszkam na Klinach, czy jadę na Kliny. Tak jak warszawiacy mieszkają na Pradze, na Mokotowie na Żoliborzu itp. Dlaczego? Dlatego, że taka jest po prostu reguła gramatyczna ? przyimka ?na? używa się z nazwami oznaczającymi dzielnice bądź części miasta w przeciwieństwie do przyimków ?w (we)? lub ?do?, łączącymi się z nazwami miejscowości.
Dlatego nie ma wątpliwości, że mówi się: Byłem w Klinach i jadę do Klin?? Klinów? No i właśnie? Pojawia nam się kolejny problem, tym razem z dopełniaczem. Jak powinniśmy zatem mówić ? Klin czy Klinów? Oto jest pytanie! Z dopełniaczem od nazwy Kliny jest rzeczywiście kłopot. Wydaje się, że powinien on raczej brzmieć Klin niż Klinów, a za wzorzec może służyć odmiana Chiny, Indochiny ? do Chin, do Indochin. Unikałoby się wtedy homonimii fleksyjnej wyrazu kliny i nazwy Kliny, czyli identycznej ich odmiany: (tych) klinów, ale: (tych) Klin.
Zdaje się jednak, że sami mieszkańcy tej miejscowości częściej posługują się wyrażeniem z Klinów, więc trzeba je uznać za oboczne do z Klin. Za tym pierwszym określeniem (poza uzusem, czyli tym, że mieszkańcy tak właśnie mówią i piszą) przemawiałoby jeszcze i to, że np. archipelag na Oceanie Atlantyckim nazywa się Malwiny, a dopełniacz tej nazwy ma postać (tych) Malwinów, a nie: Malwin.
Jest jeszcze kwestia, jak nazywać mieszkańców Klin (Klinów): klińczyk, klinka, klińczycy (jak Chińczyk, Chinka, Chińczycy) czy klinianin, klinianka, klinianie? A może klinowianin, klinowianka, klinowianie?
Wydaje się, że najlepsze są określenia klinianin, klinianka, klinianie (takich właśnie form używa się w podpoznańskiej miejscowości o tej samej nazwie). Pamiętajmy, że nazwy mieszkańców miast i wsi pisze się zawsze małymi literami.


Nal   

Artykuł ukazał się w wydaniu nr 45 (800) z dnia 9 Listopada 2012r.
 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »