Tajemnice ukryte w nazwach cz. LIV

Wieś ta znana była już w XIV wieku. W źródłach historycznych nie jest jednak zawarta informacja, do kogo należała w średniowieczu. Wiadomo jednak, że Domaszno należało, obok: Ogonowic, Sitowej, Ostrowa, Woli Załęznej, Bukowca Opoczyńskiego, Dęby, Dęborzeczki, Świerczyny, Brudzewic, Radzic, Wólki Kuligowskiej i Gorzałkowa do najstarszych osadnictw skoncentrowanych wokół Opoczna. Z tego z czasem powstały dobra królewskie. Mieszkańcy tych wsi od niepamiętnych czasów stanowili zwartą, wyodrębniającą się społeczność lokalną o dużych tendencjach zachowawczych, zwłaszcza w zakresie tradycji i postaw społecznych.
Domaszno w 1681 roku było w rejestrze dóbr królewskich i należało wówczas do starostwa opoczyńskiego. Z danych demograficznych z 1827 roku wynika, że wtedy w tej wsi było 20 domów, w których mieszkało 235 ludzi. Pod koniec XIX wieś się rozrosła i z materiałów z tego okresu wynika, że było tam wtedy 58 zabudowań i 420 mieszkańców.
Pierwsze wzmianki na temat nazwy tej miejscowości pojawiają się w tekstach onomastycznych już w 1440 roku. Wówczas brzmiała ona Domaschno. W 1493 roku ewoluuje do Domassno, by w 1504 roku wrócić do pierwotnej formy, a w 1511 roku osiągnąć obowiązującą do dziś postać Domaszno. Patrząc na tę nazwę pod kątem dialektologicznym, do chwili obecnej zauważane są w wymowie starszych mieszkańców wioski naleciałości gwary opoczyńskiej, którzy zamiast Domaszno wymawiają Dumosno, mieszkają w Dumośńe, a wszystko to, co jest związane z tą miejscowością jest dumosk?ie. Skąd taka forma? Otóż gwara opoczyńska pełna jest zawiłych i mocno zakorzenionych w gramatyce historycznej procesów.
Dlaczego zamiast "o" w gwarowej formie tego wyrazu, pojawia się "u"? Przysłuchując się ludziom posługującym się jeszcze naszą rodzimą gwarą dostrzeżemy ten proces także w innych wyrazach typu: domu, który wymówią dumu czy mam, artykułowane jako mum. Są to strasznie brzmiące tzw. wyrazy ze zwężonym konsonantem. Prościej? Po prostu jeśli samogłoska "o" w gwarze opoczyńskiej jest poprzedzana przez "n" lub "m" to wymawiana jest jako "u".
Bardzo ważnym procesem zachodzącym w gwarowej wersji wyrazu Domaszno jest egzotycznie brzmiące mazurzenie. Proces ten jest łatwy do zdiagnozowania, otóż to nic innego jak zastąpienie "sz", "cz", "rz", "dż" przez "s", "c", "z" i "dz". Dlatego mieszkańcy tej wioski nazywają swoją miejscowość Dumosnem i zapewne powiedzą także, że kazdy starsy cłowiek z łopocyńskiego tak właśnie mówi.
Ostatnim procesem zachodzącym w tej nazwie jest wzdłużenie zastępcze, które polega mniej więcej na zastępowaniu samogłoski a samogłoską o. Zatem osoby stosujące w swej mowie gwarę opoczyńską powiedzą nie tylko Dumosno zamiast Domaszno, ale także: ksok zamiast krzak, plocek w zamian za placek czy kawałek zastąpią kawołkiem. Dlaczego? Otóż także ten proces ma swoje zakorzenienie głęboko w gramatyce historycznej języka polskiego i fachowo nazywa się nim proces fonetyczny w wyniku którego samogłoska staje się długa, aby zachować energię potrzebną na wypowiedzenie wyrazu.
Niektórzy językoznawcy są zdania, że jest to nazwa dzierżawcza, utworzona od nazwy osobowej Domasz, Domosław lub Domarad. Inni optują za tezą, że powstała ona przy pomocy sufiksu ?yno, w takim razie jej pierwotna, nie poświadczona historycznie postać brzmiałaby Domaszyno lub też za pomocą końcówki ?no, na wzór formacji przymiotnikowych typu Brzeźno, Dębno czy Sławno.