tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Opoczno

 Tajemnice ukryte w nazwach cz. CIV

 
W minionym tygodniu zakończyliśmy wyjaśnianie pochodzenia nazw miejscowych z terenu gminy Paradyż. Teraz przyszedł czas na gminę Żarnów i pierwszą w kolejności alfabetycznej miejscowość z tego terenu, Adamów. Skąd pochodzi nazwa tej wioski i jakie wydarzenia są z nią związane?


Adamów jest oddalony od Opoczna o 32 km. W "Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" z 1900 roku, wydanym pod redakcją Bronisława Chlebowskiego, widnieje informacja, że pierwotnie ta wioska nosiła nazwę Jadamów.
Pierwszy raz wzmianka na temat Adamowa pochodzi z 1577 roku, wówczas stanowił on własność rodziny Drzewickich. Nazwa tej miejscowości to kluczowy przykład z grupy dzierżawczych, tj. pochodzących od właściciela danych terenów.
Z opinii językoznawców wynika, że pierwszym właścicielem Adamowa był niejaki Jadam, stąd też pierwotna forma tej nazwy. Według Stanisława Rosponda, autora "Słownika etymologicznego miast i gmin PRL", podstawa słowotwórcza tej nazwy, czyli Jadam = Adam, to nawiązanie do hebrajskiego imienia, które oznaczało człowieka utworzonego z ziemi. W formach staropolskich i dialektologicznych, protetyczna spółgłoska "j" jest bardzo często stosowana przed nagłosowym "a?".
Pełna nazwa tej miejscowości obowiązująca dziś, czyli Adamów, została utworzona z połączenia przymiotnika dzierżawczego z przyrostkiem ?ów, który nawiązuje do męskiego imienia. Gdyby właścicielką tej wioski pierwotnie była kobieta, wtedy zakończenie ?ów zastąpiono by przez ?in. Przykładem takiej miejscowości jest np. Anielin. Te przymiotniki dzierżawcze, w połączeniu z przyrostkami, stały się nazwami miejscowymi, a więc rzeczownikami. Od podstawy Adam? utworzono w całej Polsce kilkadziesiąt zbliżonych nazw miejscowych, np. Adamce czy Adamowo.
Z danych demograficznych z 1900 roku wynika, że wówczas we wsi znajdował się dwór oraz 14 domów, w których żyło 112 mieszkańców. Ziemię włościańską stanowiło wtedy 238 mórg. W późniejszych latach Adamów wszedł w skład majątku ówczesnej gminy Machory.
Jak wskazują spisy urzędowe z lat 1775?1789, miejscowość ta stanowiła w tych latach własność podpułkownika wojsk koronnych, kalwina Marcina Dołęgi, który wraz z Michałem Odrowążem Straszem uważani są przez historyków za osiemnastowiecznych pionierów akcji osadniczej wieczystodzierżawnej w dawnym powiecie opoczyńskim. W skład majątku Marcina Dołęgi, poza Adamowem oraz utworzonej na terenie Chełst Kolonii Marcinków, wchodziły także wsie.: Chełsty, Machory, Młynek, Myślibórz, Sulborowice i Wesoła.
Dziedzic tego rozległego majątku zajmował się głównie produkcją surówki wielkopiecowej. Posiadał 10 dymów fabrycznych. Okolice te obfitowały również w złoża rudy żelaznej, glinki ogniotrwałej oraz zasoby wodne i drzewne.
Na początku XIX wieku Adamów oraz wymienione wyżej miejscowości z majątku Dołęgi należały do rodziny Dembińskich, jednak rabunkowa gospodarka właścicieli doprowadziła do tego, że majątek został poddany licytacji. Kolejnymi właścicielami tych dóbr, w latach 30. XIX wieku, była rodzina warszawskich przemysłowców Fraenklów.


Nal   

Artykuł ukazał się w wydaniu nr 48 (907) z dnia 28 Listopada 2014r.
 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »