Pola Negri - filmowa gwiazda Hollywood o słowackim rodowodzie

Warto wiedzieć, że Barbara Apolonia Chałupiec (Chalupec), znana jako Pola Negri, znakomita polska aktorka teatralna i fimowa, wielka gwiazda kina niemego, miała ciekawe pochodzenie.
Urodziła się 3 stycznia 1897 roku w kujawskim Lipnie, w mieszanym małżeństwie słowacko?polskim. Jej ojciec, Jerzy Mateusz Chalupec vel Chałupiec (1871?1920) pochodził ze Słowacji. Urodził się 4 maja 1871 w Słowacji, w regionie Kysuce w miejscowości Nesluša. W księdze metrykalnej zapisany został jako Georgius (słow. Juraj) Matuš?Chalupec. Jego rodzicami byli Adam Matuš?Chalupec (ur. 28.10.1837 r., zm. przed 1923 r.) i Apolonia Plevko. Ojciec Poli Negri posiadał dwójkę rodzeństwa urodzonego również na Słowacji i mieszkającego później w Polsce: siostrę Joannę Matuš?Chalupec (ur. 16 czerwca 1875 r.) i Pawła Matuša?Chalupca (ur. 22. stycznia 1878 r.).
Jerzy był najstarszym z dzieci. Jako wędrowny druciarz, blacharz i dekarz, trafił do Warszawy, gdzie pracował w warsztacie na ul. Chłodnej. Wraz z młodszym bratem Pawłem wykonywał różne roboty, m.in. pokrywał dachy kościołów. Zajmował się też twórczością plastyczną i artystyczną z drutu i blachy. Posiadał niezwykły talent plastyczny i językowy. Podczas swoich wędrówek nauczył się biegle kilka języków obcych. Był osobnikiem energicznym, inteligentnym, bystrym i rzutkim.
Przebywając w Warszawie poznał na potańcówce Eleonorę Kiełczewską, przyszłą żonę i matkę Poli Negri. Poślubił ją w stołecznym kościele pod wezwaniem Wszystkich Świętych przy placu Grzybowskim w 1892 roku. Wkrótce po ślubie wyjechał z żoną do Lipna na Kujawach.
Posiadany przez siebie talent plastyczny wykorzystał do podrabiania różnych dokumentów urzędowych. Szczególnie tzw. szyfkart ? kart okrętowych uprawniających do wyjazdu z kraju i przekroczenia granicy. Nic więc dziwnego, że popadł w konflikt z prawem. Został aresztowany i uwięziony. Podobno jednak dzięki wystawionemu przez siebie dokumentowi szybko udało mu się wydostać na wolność. Jednak długo się nią nie cieszył, ponieważ został ponownie aresztowany (ok. 1896) i zesłany na Syberię.
Po ucieczce z carskiego zesłania powrócił do Polski. Nie mógł jednak pojawić się w domu, w którym w tym czasie zaczęła się kariera jego córki. Żona, która kierowała życiem i prowadziła karierą córki, uważała kontakt z zesłańcem za niebezpieczny i zagrażający karierze Poli Negri. Obawiała się też represji ze strony władz. Poza tym związana już była z innym mężczyzną. Odrzucony przez własną rodzinę Jerzy Chalupec, zaciągnął się do wojska. Wziął udział w bitwie warszawskiej. Zginął przypuszczalnie jako podporucznik w bitwie pod Radzyminem (1920).
Matka aktorki, Eleonora Kiełczewska, urodziła się w 1861 roku w Brdowie. Zmarła w 1954 roku w San Antonio (USA). Oprócz Poli urodziła jeszcze dwójkę innych dzieci, które jednak wcześnie zmarły (Józef, Felicja).
Po ponownym aresztowaniu męża i zesłaniu go na Syberię, opuściła Lipno i przybyła wraz z córką do Warszawy. Tutaj związała się z Kazimierzem Hulewiczem, wicedyrektorem Warszawskich Teatrów Rządowych, byłym oficerem marynarki rosyjskiej, posiadającym znaczne kontakty i wpływy. Hulewicz uważany był za przyjaciela Wielkiego Księcia Cyryla.
Eleonora Chalupec zatrudniła się jako krawcowa w jednym ze stołecznych teatrów. Równocześnie dzięki związkowi z Hulewiczem i dobrym kontaktom z warszawskim światem teatralnym, pomogła rozpocząć karierę artystyczną córce. Wysłała ją najpierw do szkoły baletowej a później zapewniła jej prywatne lekcje u aktorek teatralnych. Następnie z pomocą opiekuna córki zapewniła jej występy w teatrze i w pierwszym filmie.
Po śmierci męża, którego nie przyjęła w domu po powrocie z syberyjskiego zesłania, zamieszkała w kupionej przez córkę kamienicy w Bydgoszczy (1922). W latach międzywojennych wyjechała z Hulewiczem do Francji, gdzie Hulewicz zarządzał francuskim majątkiem jej córki. Po śmierci partnera (1939), wyjechała do Stanów Zjednoczych. Po zakończeniu drugiej wojny światowej mieszkała na stałe u córki w San Antonio, gdzie zmarła w 1954 roku. Ufundowała wraz z córką miejscowy kościół Matki Boskiej Częstochowskiej.
Pola Negri spędziła wczesne dzieciństwo w Lipnie. W 1902 roku, po zesłaniu ojca na Syberię, przeprowadziła się z matką do Warszawy. Tutaj uczęszczała do szkoły przyklasztornej i następnie na zajęcia do szkoły baletowej przy Teatrze Wielkim. Niestety kłopoty zdrowotne z sercem, nie pozwoliły jej na rozwój kariery baletowej. Z tego powodu matka skierowała ją na drogę aktorską. W tym celu pobierała lekcje u aktorek, które umożliwiły jej wyjście na scenę teatralną. Warsztat aktorski najpierw zaczęła kształtować pod okiem Honoraty Leszczyńskiej. Później nad rozwojem jej kariery czuwał i opiekował się nią związany z jej matką K. Hulewicz. Ówczesna prasa z tego powodu posądzała go głośno o skandal i romas z trzynastoletnią wtedy Polą.
Na scenie teatru zadebiutowała w stołecznym Teatrze Małym w 1912 roku jako Anioł w ?Ślubach panieńskich?. Występowała również w Teatrze Wielkim i Letnim. W tym samym czasie zachorowała na gruźlicę, którą leczyła w Zakopanem. Podczas pobytu pod Tatrami zapoznała się z poezją Ady Negri (1879?1945), włoskiej pisarki i poetki. Twórczość Włoszki wywarła na niej tak silne wrażenie, że jej nazwisko przyjęła jako własny pseudonim artystyczny. Tak pojawiła się Pola Negri.
W 1914 roku zadebiutowała w niemym filmie ?Niewolnica zmysłów?, którego scenariusz napisał dla niej sam Kazimierz Hulewicz a reżyserował Jan Pawłowski. Następnie wystąpiła w kilku kolejnych filmach. Trzy lata później (1917) udała się do Berlina, gdzie grała w niemieckich filamach Maksa Reinhardta i Ernesta Lubischa. Podczas jednej z kontroli celnych poznała hrabiego Eugeniusza Bożydara Dąmbskiego (Dąbskiego), którego poślubiła w końcu 1919 roku. Małżeństwo trwało dość krótko i rozwiedzione zostało prawnie po trzech latach (1922). Gra w filmach przyniosła jej sławę i znaczne pieniądze dzięki, którym kupiła, np. kamienicę w Bydgoszczy (1922). Rozgłos w Europie otworzył jej bramę do Hollywood. Do amerykańskiej mekki świata filmu, marzenia i snu wielu gwiazd filmowych, przybyła w 1923 roku. Rozpoczęła wielką i błyskotliwą karierę aktorską. Wystąpiła w mnóstwie znanych amerykańskich filmów okresu filmu niemego. Stała się znanym wizerunkiem famme fatale, symbolem seksu ówczesnego Hollywood. Dorobiła się sławy i fortuny zarabiając nawet milion dolarów rocznie. Mogła więc sobie pozwolić na zamieszkanie we wspaniałym domu na wzgórzu, będącym kopią Białego Domu. Jej filmy cieszyły się ogromnym powodzeniem. Przeżyła burzliwy romans z inną znaną gwiazdą filmową, Charlie Chaplinem. Związała się później z Rudolfem Valentino (właśc. Rodolfo Guglielmi), z którym była zaręczona. Valentino, który jak sama napisała w pamiętnikach, był miłością jej życia, zmarł jednak przed ślubem w 1926 roku. Po śmierci włoskiego narzeczonego wyszła za mąż za gruzińskiego księcia Sergiusza Mdivini (Midivani). Małżeństwo zawarte z rozsądku również nie trwało długo (1927?1931). Jedyne dziecko aktorki z tego związku nie przeżyło.
Wraz z początkiem filmu dźwiękowego spadła popularność filmu niemego i związanych z tym filmem gwiazd. Gwiazda Poli Negri nie była wyjątkiem i również zbladła. Powodem tego był jej cudzoziemski akcent, który przeszkadzał amerykańskim producentom nowych filmów dźwiękowych. Nie osiągając sukcesu w filmach dźwiękowych, porzuciła więc nieprzychylne jej miasteczko filmowe i ponownie pojawiła się w Niemczech. Tutaj jednak w opanowanym przez faszystów kraju, była prześladowana z powodu rzekomego żydowskiego pochodzenia. Dopiero dzięki osobistej interwencji Adolfa Hitlera uwolniona została z podejrzeń i ponownie mogła się poświęcić karierze filmowej. Odwiedzała matkę żyjącą z K. Hulewiczem we Francji.
Przed wybuchem drugiej wojny światowej (1938) po raz drugi wyjechała z Europy do Stanów Zjednoczonych. Zagrała tam jeszcze w kilku filmach. Po raz ostatni wystąpiła w filmie dokumentalnym ?Boginie miłości? (1965). Mieszkała na stałe w USA, wspólnie z matką i Margaret Went, znaną milionerką i kompozytorką. Wiodła dostatnie życie w luksusie do którego przyzwyczajona była kiedyś jako sławna gwiazda filmu niemego. W 1970 roku opublikowała wspomnienia biograficzne ?Memoirs of a Star? (Pamiętnik gwiazdy), przetłumaczone na język polski w 1976 roku.
W ostanich latach życia straciła pamięć i zdolność do samodzielnego bytu. Znajdowała się pod opieką sióstr zakonnych. W myśl testamentu jej majątek przeznaczony został na cele społeczne i dla potrzeb opiekującego się nią do śmierci zakonu.
Pola Negri była jedną z największych gwiazd filmu niemego i pierwszą aktorką z Europy, która podbiła amerykański świat filmowy Hollywood.