tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Ciekawostki

  Patron żniwiarzy i ogniska domowego

 
Święty Wawrzyniec



Męczeństwo świętego Wawrzyńca (średniowieczny manuskrypt)


Gdyby sporządzić ranking ilości przysłów ludowych związanych z określonym świętym wspominanym w kalendarzu, niewątpliwym liderem takiej klasyfikacji byłby święty Wawrzyniec z Rzymu, diakon i męczennik (zm. 258), jeden z najpopularniejszych świętych w średniowieczu, w kalendarzu liturgicznym wspominany 10 sierpnia. Profesor Julian Krzyżanowski (1892?1976), polski historyk literatury, przytacza aż 25 przysłów związanych z dniem świętego Wawrzyńca.
Zgodnie z dawnym kalendarzem gospodarskim najpóźniej w dniu świętego Wawrzyńca należało zakończyć żniwa. Przypominały o tym przysłowia:

Na święty Wawrzyniec będzie już ze żniwem koniec.
Na święty Wawrzyniec przez pola gościniec.
Na święty Wawrzyniec czas orać w ozimiec.

Zbieżność wspomnienia tego świętego z terminami prac polowych sprawiła, że święty Wawrzyniec uważany był za patrona żniwiarzy. Nie tylko o zakończeniu żniw on przypominał. Przysłowia mówiły też o innych plonach:

Święty Wawrzyniec daje śliwkom rumieniec.
Na świętego Wawrzyńca wyleci orzech z wieńca.
Na świętego Wawrzyńca zwija się kapusta do wieńca.
Święty Wawrzyniec pokazuje do ziemniaków gościniec.

Święty Wawrzyniec stał się więc opiekunem sadów i pól. Był także strażnikiem pasiek w myśl modlitwy: ?Przez Wawrzyńca męczennika chroń, Panie, pszczółki od szkodnika?. W Poznańskiem, w dniu świętego Wawrzyńca święciło się w kościołach świeżo podebrany miód, używany potem do leczenia ran. W tym samym celu tego dnia święcono również masło.
To zajęcie nie wyczerpywało wszystkich obowiązków patronackich tego świętego. Inne wynikały z jego życia i męczeństwa. Nie posiadamy o nim zbyt wielu wiadomości.
Urodził się około 230 roku w mieście Huesca w północno?wschodniej Hiszpanii jako syn zamożnych rodziców. Z nieznanych przyczyn w młodym wieku opuścił kraj rodzinny i przeniósł się do Rzymu, gdzie został włączony do kleru rzymskiego. Papież Sykstus II wyświęcił go na diakona, a ze względu na jego zdolności organizacyjne i nieposzlakowaną uczciwość powierzył mu zarządzanie majątkiem kościelnym oraz troskę o ubogich. Kiedy za panowania cesarza Waleriana aresztowano papieża, Wawrzyniec dobrowolnie udał się razem z nim do więzienia. Prześladowcy wyszukanymi torturami usiłowali zmusić go do wydania majątku kościelnego. Tradycja podaje, że miał on wówczas wskazać na ubogich i powiedzieć: Oto są skarby Kościoła. Przypalany na rozżarzonej do czerwoności kracie ściekowej, zakończył życie 10 sierpnia 258 roku w Rzymie.
Jedna z legend, jakie z czasem ubarwiły jego dzieje, głosi, że w każdy piątek wybawia z czyśćca jedną duszę. Tradycja kościelna czci go przede wszystkim jako patrona ubogich. Ale nie tylko oni go czcili. Modlą się do niego, jako swojego patrona również piekarze, kucharze, bibliotekarze i pracownicy administracji. A jakby tego było mało, od 1981 roku jest także patronem GOPR. Co roku, 10 sierpnia, w samo południe ratownicy zbierają się na szczycie Śnieżki, aby uczcić dzień świętego Wawrzyńca.
Wstawiennictwo świętego Wawrzyńca miało chronić przed bólami reumatycznymi (popularnie zwanymi paleniem w kościach) i pożarami, konkurując ze świętym Florianem w roli patrona strażaków. Ma ono jednak trochę inną misję, gdyż święty Wawrzyniec jest jednocześnie opiekunem ognia i dba, by ten niezbędny żywioł pomagał ludziom, nie wyrządzając przy tym szkód. Dlatego w polskiej tradycji ludowej uznawany był on przede wszystkim za opiekuna ogniska domowego.
W Wielkopolsce codziennie wieczorem polecano piec i ognisko domowe opiece św. Wawrzyńca; przed udaniem się na spoczynek starannie omiatano komin, zgarniano żar i żegnano ogień słowami: Śpij tu sobie ogieniaszku z Panem Jezusem i wszystkimi świętymi.
W sieradzkiem w wigilię św. Wawrzyńca wygaszano wszystkie domowe ognie i nie rozpalano ich w dniu patrona; rozniecano natomiast ognisko na podwórzu i na nim gotowano posiłek lub zadowalano się zimnymi potrawami. Dopiero następnego dnia uroczyście rozpalano ogień w kominie wierząc, że będzie miał on większą siłę życiodajną i oczyszczającą.
Na Podkarpaciu do niedawna kultywowany był zwyczaj palenia w wigilię św. Wawrzyńca ogni, podobnie jak w Zielone Świątki.
W Beskidzie Żywieckim nazywano je ?hołda? i palono na szczytach wysokich wzgórz na specjalnie przygotowanych rusztowaniach z drewna. Przy nich bawiono się i tańczono, a dziewczęta biegały po zboczu z ogniem ze stosu, umieszczonym w, odpowiednio wydrążonych w tym celu, szyszkach świerkowych.
Dużo jest też wawrzyńcowych przysłów pogodowych:

Wawrzyniec pokazuje, jaka jesień następuje.
Jaki Wawrzyniec, taki podzimiec ? czyli, tłumacząc na nasze ? późna jesień i początek zimy.
Na święty Wawrzyniec lata już wnet koniec.
Gdy na Wawrzyńca orzechy obrodzą, to w zimie mrozy dogodzą.
Dziś dawne tradycje związane z dniem świętego Wawrzyńca zostały zarzucone. Chyba że jako nawiązanie do nich potraktujemy wieczorne rozpalanie? grilla w ogrodzie.

Warto w najbliższym tygodniu częściej niż zwykle spoglądać nocą w niebo. Na nim, przy bezchmurnej pogodzie, ujrzeć możemy łzy świętego Wawrzyńca ? pojawiający się co roku o tej porze rój meteorów, zwanych Perseidami. Orbita tego roju przecina się z orbitą Ziemi właśnie na początku sierpnia. Maksimum natężenia meteorów przypada bezpośrednio po 10 sierpnia, kiedy Ziemia przechodzi przez środek roju. Średnio można wtedy zobaczyć około 100 ?spadających gwiazd? w ciągu godziny. Bywały jednak lata, kiedy ich ilość sięgała nawet czterystu obserwacji w tym samym czasie. Tegoroczne obserwacje utrudni Księżyc w pełni, która przypada w sobotę 13 sierpnia o godz. 20.59.
Zebrał: erg


erg   

Artykuł ukazał się w wydaniu nr 32 (735) z dnia 12 Sierpnia 2011r.
W dziale Ciekawostki dostępne są również artykuły:

Pokaż pełny spis treści
 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »