Legendarna patronka Romów

Co roku do malowniczo położonej francuskiej wioski Saintes?Maries?de?la?Mer przybywa wiele tysięcy Romów z całej Europy. 24 maja chcą oni oddać cześć swojej opiekunce, św. Sarze.
Wdług różnych legend, podczas prześladowania pierwszych chrześcijan, prawdopodobnie w 42 roku Łazarz, jego siostry Maria Magdalena i Marta, Maria Salome (matka apostołów Jana i Jakuba), Maria Jakubowa i święty Maksymin zostali wysłani w łodzi za morze. Dopłynęli bezpiecznie do południowego brzegu Galii, do miejsca nazwanego później Saintes?Maries?de?la?Mer. W niektórych legendach pochodząca z Górnego Egiptu Sara pojawia się jako czarnoskóra służąca jednej z Marii, zwykle Marii Jakubowej.
Choć tradycja o trzech Mariach przybywających do Francji pochodzi ze średniowiecza dojrzałego (występuje na przykład w XIII?wiecznej Złotej legendzie), postać świętej Sary pojawia się po raz pierwszy w książce Vincenta Philiptona "The Legend of the Saintes?Maries" z 1521 r. Przedstawiona jest tam jako kobieta dobroczynna, która pomagała ludziom zbierając jałmużnę, co doprowadziło do popularnego przekonania, że była Cyganką. Następnie Sara została przyjęta przez Romów jako ich święta.
Kościół katolicki nie uznał Sary za świętą, jednak Cyganie obrali ją na swoją patronkę, ponieważ odrzuceni przez społeczeństwo, odnaleźli w niej pokrewną duszę. Sarę określają przydomkiem Khali ? Czarna. W święto mitycznej patronki odbywa się wiele procesji. Figurę kobiety niesie się ulicami Saintes?Maries?de?la?Mer aż do miejsca, do którego dobiła rzekomo łódź z trzema świętymi. W tym momencie pielgrzymki następuje wspólna modlitwa.
Według ostrożnych szacunków, do niewielkiej w gruncie rzeczy miejscowości zjeżdża kilkadziesiąt tysięcy osób, które biorą udział w uroczystej procesji. Figura świętej Sary niesiona jest ulicami miasta na plażę. Po modlitwie i rytualnej kąpieli posąg wraca do kościoła przy akompaniamencie dzwonów i muzyki, a barwny tłum oddaje się zabawie przy dźwiękach flamenco i cygańskiej muzyce. Ponieważ sporo pielgrzymów przybywa do Saintes Maries de la Mer kilka dni wcześniej ? noc poprzedzającą ceremonię wielu z nich spędza w krypcie, przy figurze Czarnej Sary, śpiewając i grając na zabranych ze sobą instrumentach. Wszystko to razem tworzy niezwykle kolorowy festiwal, odwiedzany tłumnie nie tylko przez Romów, ale także przez rzesze ciekawskich turystów.
Romowie (nazywani powszechnie Cyganami) to koczowniczy lud, który zamieszkuje znaczną część świata. Ich prawdziwą ojczyzną były prawdopodobnie północno?zachodnie Indie, lecz mimo to są mniejszością nie mającą własnego terytorium. Posługują się językiem romskim (romani).
Polscy Romowie stanowią uznaną polskim prawem mniejszość etniczną. Według Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku narodowość romską zadeklarowało 17.049 osób, z czego 9.899 jako jedyną. Natomiast według Ethnologue w Polsce językiem romskim posługuje się ponad 35.000 osób.
Według Adama Bartosza i Jerzego Ficowskiego, Romowie w Polsce dzielą się na: Polska Roma, Cyganie Karpaccy, Kełderasze i Lowarzy. Pierwsze wzmianki o obecności Romów w Polsce pojawiają się w dokumencie wydanym w roku 1401, w Krakowie.
Warto wspomnieć, że Romowie dzielą ludzi na dwie grupy: Romów oraz obcych (czyli Gadziów). W kulturze tego ludu najważniejsza jest "czystość", czyli przestrzeganie określonych reguł i praw zwyczajowych. Kto złamie zasady (tzw. romanipen ? zasady odnoszenia się do siebie w społeczności romskiej) popada w stan nieczystości, a w najgorszym wypadku może zostać wydalony ze swej grupy. Ważna jest także hierarchiczność, o której decyduje wiek.
Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: "Dlaczego Polacy mają uprzedzenia wobec Romów?" prowadzi do wielu wniosków, lecz najważniejszy to ten, iż nie znamy kultury romskiej i tak naprawdę nie chcemy poznać ani jej, ani jej przedstawicieli. Budujemy stereotypy na podstawie błędnych spostrzeżeń sąsiada, który słyszał od swojego znajomego, że jego brat? Takie podejście do niczego nas nie doprowadzi.
Romowie po prostu są inni. Odmienny strój, uroda, zdolności, kultura i obyczaje. Polacy często nie są w stanie zauważyć i zaakceptować, że Romowie mają wspaniałą kulturę. Jedynie ci, którzy mają z nimi bliższy kontakt, mogą powiedzieć, że są mniejszością towarzyską, radosną. Rom to też człowiek i trzeba go traktować z należytym szacunkiem, który każdemu się należy, bez względu na przekonania i pochodzenie.
Zebrał: erg, źródła; Wikipedia i in.




Posąg Sary, fot. Wydawnictwo Epelpol Entertainment



Flaga Romów