tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Aktualności

 Bąkowscy na ziemi opoczyńskiej

 



Moment przekazania dokumentu


Rodzina Jaxa–Bąkowskich, herbu Gryf od pokoleń zamieszkiwała ziemię opoczyńską. Franciszek Jaxa–Bąkowski zakupił majątek ziemski w Kraśnicy, gdzie wybudował dwór i grobowiec. Miejsce to stało się gniazdem rodzinnym dla następnych pokoleń Jaxa–Bąkowskich.
Syn Franciszka, Antoni ożenił się z Izabelą z Prawdzic–Rudzkich (z Dłużniewic). Z małżeństwa tego urodziło się dwanaścioro dzieci: siedmiu synów i pięć córek. Rodzina stawała się coraz większa, a dwór w Kraśnicy tętnił życiem.
Antoni Jaxa–Bąkowski przekazał majątek w Kraśnicy swemu najmłodszemu synowi Gustawowi. Natomiast po nim majątek odziedziczył Jerzy Adolf Jaxa–Bąkowski, urodzony 17 czerwca 1897 r. w Kraśnicy jako syn Gustawa i Marii z domu Skorupskiej. Ożenił się w 1923 roku z Anną Marią Wartanowicz. Z małżeństwa tego urodziło się dwoje dzieci: syn Stefan w 1924 r. i córka Ewa w 1931 r.
Jerzy Jaxa–Bąkowski z zawodu inżynier rolnik, uzyskał dyplom Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie w 1921 roku. Po ukończeniu studiów gospodarował we własnym majątku ziemskim w Kraśnicy. W czasie wojny polsko–bolszewickiej, będąc jeszcze studentem, Bąkowski wstąpił jako ochotnik do 1 Pułku Kawalerii i w nim odbył kampanię wojenną. Odznaczony został m.in. Krzyżem Walecznych. Ukończył Podchorążówkę Kawalerii Rezerwy w Grudziądzu i został przydzielony, jako rezerwista, do 10. Pułku Strzelców Konnych w Łańcucie. Po odbyciu ćwiczeń, mianowany był podporucznikiem, a następnie porucznikiem. 19 sierpnia 1939 roku został zmobilizowany. Prawdopodobnie został 22 września zatrzymany przez wojska radzieckie we Lwowie i osadzony w Starobielsku, a następnie zamordowany w Charkowie. Ostatnie chwile życia dzielił z ze swoim krewnym, Witoldem Krasickim.
W czasie okupacji żona Anna wraz z dziećmi mieszkała w Kraśnicy i prowadziła majątek ziemski. Dom pełen był osób wysiedlonych, ukrywających się i partyzantów. Licznej na tym terenie partyzantce udzielano pomocy w postaci lekarstw, odzieży i żywności. Anna Maria Bąkowska, oficjalnie na zlecenie Armii Krajowej prowadziła punkt rozdziału leków, dokąd dostarczano je z Tomaszowa Mazowieckiego. Natomiast trzynastoletnia córka Ewa była chyba najmłodszą łączniczką AK na tym terenie. W domu państwa Bąkowskich był punkt kontaktowy.
Z uczynności gospodarzy dworku w Kraśnicy wielokrotnie korzystał Oddział Wydzielony Wojska Polskiego, jednak w samym dworze Hubal nigdy nie był. Może nie chciał narażać rodziny. Dobrzański był kuzynem rodziny Drużbackich z majątku w Zameczku, spokrewnionych z Bąkowskimi.
Do oddziału Hubala dołączył kuzyn Bąkowskich, Henryk Ossowski ps. „Dołęga”, który został adiutantem majora. Legenda, jakich wiele, krążąca wokół Hubala głosiła, że Ossowski przyjechał do oddziału na koniu podarowanym dowódcy przez Annę Bąkowską. Jednak prawda jest taka, że dziedziczka Kraśnicy postanowiła podarować Demona, przepięknego konia, pełnej krwi angielskiej majorowi Hubalowi, do którego zaprowadził go stangret Stanisław Konecki. Wrócił pieszo, z pokwitowaniem.
Major Hubal został zastrzelony w zasadzce 30 kwietnia 1940 r., czyli ponad dwa miesiące po wystawienia owego dokumentu. Razem z nim zginął i piękny Demon.
Pod koniec wojny do Kraśnicy zawitał również sławny oddział kawalerii, wówczas bardzo mocno zdziesiątkowany, legendarnego por. Adolfa Pilcha „Doliny”.
Wydarzenia 1945 roku przyniosły całkowity kres majątku w Kraśnicy. W nocy z 17 na 18 stycznia 1945 r. do dworu wkroczyły wojska radziecki. W ciągu jednej nocy ukradziono wszystko: żywy inwentarz, żywność, odzież, pościel, naczynia. Podobnie jak w przypadku innych właścicieli ziemskich, rodzina Bąkowskich musiała opuścić powiat i nie mogli zamieszkać bliżej niż 40 km od jego granicy. Początkowo Anna Maria Bąkowska z dziećmi udała się do rodziny w Piotrkowie Trybunalskim, a następnie do znajomych w Warszawie.
Syn, Stefan Bąkowski dostał się na leśnictwo w Poznaniu, a następnie ukończył wydział mechaniczny na tamtejszej politechnice. Zrobił doktorat i rozpoczął habilitację, ale śmierć w 1980 r. nie pozwoliła mu kontynuować kariery naukowej.
Anna Maria Bąkowska z córką Ewą zostały w 1948 r. aresztowane za współpracę z AK i przeciwdziałanie Gwardii Ludowej. Obie odbywały karę więzienia w Opocznie i Piotrkowie Tryb. Dalsze ich losy związane były z Gdańskiem. Tam seniorka rodu została magazynierką w jednej z klinik Akademii Medycznej, a Ewa przygotowywała się do matury. W 1983 r. po ciężkiej chorobie Anna Maria Bąkowska zmarła.
Ewa ukończyła technologię żywności na Wydziale Chemii Politechniki Gdańskiej oraz studia magisterskie w Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Obecnie Ewa Bąkowska jest na emeryturze, nadal mieszka w Gdańsku. Należy do Gdyńskiej Rodziny Katyńskiej.
Dwór w Kraśnicy, który nie został sparcelowany, sprzedano wiosną 2000 r. prywatnej osobie. Ewa Bąkowska bez powodzenia czyniła od 1990 roku starania o zwrot majątku. W Kraśnicy pozostał tylko grobowiec i prochy przodków rodziny Jaxa–Bąkowskich. Nie uzyskano zgody na wpisanie go do listy zabytków (dom wybudowano w 1830 r.). Spółdzielni, która była właścicielem dworu wcale na tym nie zależało, a nowy właściciel otrzymał dokument stwierdzający, że dwór nie nadaje się do remontu i może zostać rozebrany. Został spalony, o czym pisaliśmy w TOP–ie.


Artykuł ukazał się w wydaniu nr 23 (674) z dnia 11 Czerwca 2010r.
 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »