Uczą lepiej?

Gimnazjum nr 1 - najlepsze wskaźniki w części matematyczno-przyrodniczej

Powołany przez Centralną Komisję Egzaminacyjną zespół badawczy w ramach projektu pod nazwą „Badania dotyczące rozwoju metodologii szacowania wskaźnika edukacyjnej wartości dodanej (EWD)” opracował po raz drugi trzyletnie wskaźniki edukacyjne dla gimnazjów. Klasyfikują one gimnazja ze względu na wyniki egzaminacyjne oraz efektywność nauczania, określającą wkład szkoły w uzyskane wyniki. Podstawą pierwszej publikacji były dane z lat 2006-2008. W najnowszej klasyfikacji wskaźniki obliczono na podstawie wyników egzaminacyjnych z lat 2007-2009.
Wyniki egzaminów końcowych nie mogą być miarą skuteczności nauczania w danej szkole, bowiem zależą one również od wielu czynników od szkoły niezależnych, np. środowiska rodzinnego, poziomu zdolności dziecka czy motywacji szkolnej. Nie można więc porównywać szkół na ich podstawie. Dlatego w opracowaniu CKE obok wyników egzaminacyjnych z trzech kolejnych lat uwzględniono także efektywność nauczania w danej szkole. Wkład szkoły w wyniki nauczania zmierzono na podstawie metody edukacyjnej wartości dodanej (EWD). Uwzględnia się w niej zasoby „na wejściu” - w przypadku gimnazjów są to wyniki uczniów na sprawdzianie po szkole podstawowej. Świadczą one nie tylko o osiągnięciach szkolnych dziecka na progu gimnazjum, ale także o jego środowisku rodzinnym, poziomie zdolności, motywacji szkolnej i innych uwarunkowaniach, podobnych do tych, które potem wpłyną na wynik egzaminu gimnazjalnego. Dzięki temu wskaźnik EWD pozwala określić wkład szkoły w wyniki ucznia i porównać je z wynikami uczniów innych gimnazjów o danym poziomie zasobów na wejściu. Wskaźnik EWD w skali kraju ma z definicji wartość równą zeru. Wartość dodatnia EWD wskazuje na ponadprzeciętną efektywność nauczania, zaś wartość ujemna - na niższą niż przeciętna efektywność. Wynik EWD równy np. 5 oznacza, że przeciętny uczeń danego gimnazjum uzyskał na egzaminie gimnazjalnym o 5 punktów więcej, niż by to wynikało z jego rezultatu na sprawdzianie po szkole podstawowej. Jednoczesne uwzględnienie wyników egzaminacyjnych oraz wskaźnika EWD posłużyło do wyróżnienia pięciu głównych typów gimnazjów.
Pozycję każdej szkoły w kraju przedstawiono na układzie współrzędnych - na osi poziomej zaznaczono wynik egzaminu (poniżej i powyżej 100 pkt), a na osi pionowej wartość wskaźnika EWD (o wartości dodatniej i ujemnej). Punkt przecięcia się wyniku egzaminu w szkole z jej wskaźnikiem EWD pozwala określić jej typ, wyznacza jej miejsce wśród innych gimnazjów w kraju. Pozycja szkoły oznaczona jest małą elipsą w kolorze zielonym (dla części matematyczno-przyrodniczej egzaminu) lub niebieskim (część humanistyczna). Aby porównać daną szkołę do pozostałych gimnazjów w kraju w układzie współrzędnych wyrysowano dwie inne elipsy - mniejsza, ciemnoszara wskazuje obszar, w którym mieści się 50% gimnazjów w kraju, a większa, jasno szara, wyznacza obszar w którym mieści się 90% wszystkich gimnazjów. Środkiem ciężkości tych elips jest punkt przecięcia obu osi. Szkoła, która ma wyniki egzaminacyjne na poziomie powyżej 100 punktów i wskaźnik EWD powyżej 0 (efektywność ponadprzeciętna) należy do grupy szkół sukcesu. Szkoła z dodatnim wskaźnikiem EWD, ale wynikami egzaminu poniżej 100 punktów to tzw. szkoła wspierająca. Wysokie wyniki egzaminu przy ujemnym wskaźniku szkoły (efektywność poniżej przeciętnej) oznaczają szkołę niewykorzystanych możliwości. Z kolei szkoły wymagające pomocy to te, w których przy słabych wynikach egzaminacyjnych odnotowano jednocześnie niską efektywność. Najwięcej gimnazjów to szkoły neutralne, czyli placówki statystycznie przeciętne - w układzie współrzędnych znajdują się one w miejscu przecięcia obu osi. Każdą szkołę przedstawiono na dwóch układach współrzędnych - w pierwszym z nich kolorem niebieskim wyznaczono pozycję szkoły pod względem wyników z części humanistycznej egzaminu, w drugim - kolorem zielonym - pod względem wyników z części matematyczno-przyrodniczej.
Jak wynika z opracowania CKE dla przedmiotów humanistycznych do grupy szkół wymagających pomocy, charakteryzujących się niskimi wynikami egzaminacyjnymi i niską efektywnością, z terenu powiatu opoczyńskiego należą gimnazja w Białaczowie, Mniszkowie, Drzewicy, Prymusowej Woli, Żarnowie i Gimnazjum nr 2. Słabe wyniki egzaminów, ale nieco wyższą efektywność zanotowano w placówkach w Bukowcu Opoczyńskim, Mroczkowie, Ogonowicach i w Gimnazjum Prywatnym. W grupie szkół neutralnych, w których zarówno efektywność, jak i wyniki egzaminów w latach 2007-2009 były raczej średnie, znalazły się gimnazja w Szadkowicach, Poświętnem i Wygnanowie. Pod względem wyników egzaminów najlepiej wypadły Gimnazja nr 1 i nr 3, w których, przy przeciętnej efektywności odnotowano wysokie wyniki egzaminów końcowych.
Pod względem wyników z części matematyczno-przyrodniczej najgorzej wypadło Gimnazjum nr 2, w którym przy niskiej efektywności odnotowano również niskie wyniki. W placówkach w Białaczowie, Mniszkowie i Żarnowie wyniki egzaminów w latach 2007-2009 także były słabe, ale efektywność nauczania była nieco wyższa. Przeciętne wyniki egzaminów i wysoką efektywność nauczania przedmiotów matematyczno-przyrodniczych odnotowano w szkołach w Mroczkowie Gościnnym, Bukowcu Opoczyńskim i Ogonowicach. Przy średniej efektywności nauczania ponadprzeciętne wyniki egzaminów uzyskali w tej części uczniowie Gimanzjum nr 3. W grupie szkół neutralnych znalazły się gimnazja w Drzewicy, Poświętnem, Prymusowej Woli, Szadkowicach oraz Gimnazjum Prywatne. Najlepiej w części matematycznej wypadły w latach 2007-2009 Gimnazjum nr 1 oraz Gimnazjum w Wygnanowie, które znalazły się w grupie szkół sukcesu.
Warto przeanalizować opublikowane przez CKE trzyletnie wskaźniki egzaminacyjne, a także porównać je z tymi publikowanymi w ubiegłym roku. Dane dotyczące wyników egzaminów końcowych oraz efektywności nauczania pozwolą określić w jakim kierunku zmierza szkoła - czy zbliża się do kategorii szkół sukcesu, czy może coraz bardziej wymaga pomocy. Już na podstawie wyników z lat 2006-2008 i z lat 2007-2009 można zauważyć, że w Gimnazjum w Białaczowie, które w poprzedniej klasyfikacji wypadło najgorzej w obu częściach, wskaźniki wzrosły. Z kolei w przypadku Gimnazjum nr 2 znacznie spadły zarówno wyniki egzaminów końcowych jak i efektywność nauczania.