tygodnik opoczyński
Baza firm
 
Opoczno

 Tajemnice ukryte w nazwach cz. XVI

 
3 km od Opoczna znajduje się Różanna. Niegdyś tę wieś nazywano ?Rozalinem? lub ?Rózinem?. Legenda głosi, że nazwa tej miejscowości pochodzi od urodziwej dziewczyny, Rozalii? 9 km od Opoczna leży Sielec, którego nazwa jest ściśle związana ze słowem ?osada?. Jak niedaleko pada Sielec od osady, dowiecie się z kolejnego artykułu z cyklu...


Zakochany w Rozalii dziedzic podarował jej dom, ziemię i karczmę. Jak ewoluowała nazwa od Rozali do Różannie? Tego nie ma w słownikach. Nietrudno zauważyć zbieżności między tymi nazwami. Historycy określają wiek miejscowości na około 180 lat. Różanna powstała na gruntach zniszczonych i wykarczowanych przez starostwo, nad rzeczką Strużyną. W pierwszej połowie XIX wieku należała, wraz z Łęgonicami Małymi, do dóbr Ossa.
W 1822 roku wieś przyłączono do towarzystwa szkolnego w Opocznie i dzieci miały prawo chodzić do szkoły elementarnej w mieście. Dane z 1827 roku podają, ze w 1827 roku liczyła 10 domów i 60 mieszkańców. W drugiej połowie tego wieku był tu folwark z karczmą zajezdną oraz wieś. Obszar Różanny obejmował wówczas 497 mórg ziemi, z czego 391 mórg stanowiło własność chłopską. W 1872 roku, miejscowość liczyła jedynie osiem domów i pięćdziesiąt jeden osób w nich mieszkających. W 1853 roku nie przybyło domów, zwiększyła się jednak liczba mieszkańców, których było wówczas już osiemdziesięciu. W 1888 roku w Różannie było jedenaście domów i dziewięćdziesięciu trzech mieszkańców, a w 1921 roku liczyła już trzydzieści zabudowań mieszkalnych i sto siedemdziesiąt dwie osoby. Obecnie w tej wsi mieszka ponad trzystu pięćdziesięciu mieszkańców.
Z miejscowością związane są także wydarzenia z okresu II wojny światowej. Wówczas Niemcy, w pobliskim lesie łąckim, utworzyli składy amunicji, których część zdetonowali przed nadciągającymi w 1945 roku Rosjanami, natomiast we wsi wybudowali bunkier ? magazyn i schron. Niedaleko drogi na Radom, w tym samym roku, pochowano natomiast żołnierzy radzieckich. Obecnie w tym miejscu znajduje się krzyż. Dawniej na terenie wsi znajdowały się dwa inne krzyże, które spłonęły podczas pożaru pustoszącego wioskę w 1959 roku.
W Różannie działa Stowarzyszenie Mieszkańców Różanny, świetlica wiejska oraz KGW. Wśród mieszkańców obowiązują zwyczajowe nazwy części wsi, do których należą Dębinki i Karczmisko.

* * *
Drugą omawianą w tym numerze miejscowością jest Sielec. Dawniej był wsią folwarczną i stanowił niegdyś własność kantorii sandomierskiej. Pierwsze wzmianki na temat nazwy tej miejscowości pochodzą z 1412 roku i wówczas nazywała się ?Szydlecz?. W 1520 roku nazwa brzmi ?Sydlecz?, w 1577 ?Siedlecz?, a następnie, na przestrzeni lat, pod wpływem zachodzących zmian związanych z rozwojem grup spółgłoskowych, doszło do asymilacji (upodobnienia fonetycznego) dl> l i ukształtowała się obecnie obowiązująca forma Sielec.
Według materiałów onomastycznych, ?sielec? dawniej oznaczał osadę, miejsce zasiedlone. Nazwa miejscowości pochodzi od wyrazu siodło (które później przeszło w ?sioło?) i tyczyło się ?małej osady?. Jest to zatem zdrobnienie, a sufiks ?ec charakterystyczny był dawniej w tworzeniu zdrobnień od nazw miejscowych.
Nazwa ta ma podłoże kulturowe i stanowi bazę do odtworzenia historii krajobrazu wsi. Owe siodło (siedlisko, siedziba) to bowiem nic innego jak plac, na którym kiedyś znajdowała się siedziba włościańska z wszystkimi budynkami.
W połowie XV wieku Sielec należał do Alberta Bnińskiego herbu Łodzia. Wówczas w miejscowości znajdowały się łany kmiece. Z folwarku rycerskiego natomiast dziesięcina pobierana była na potrzeby parafii w Gowarczowie. Jednym ze znanych dawnych właścicieli wsi był Michał Radziątkowski i jego żona Anna z Libiszowskich. W XVI wieku wieś była własnością Alberta Śmigielskiego i jego żony Małgorzaty, a później rodziny Rozrzazowskich i Stanisława Karwickiego.
W 1766 roku Sielec otrzymał Marcin Dołęga. W 1789 roku był niewielką osadą, liczącą zaledwie siedem domostw. W końcu XIX wieku wieś miała dwadzieścia dwa domy i liczyła stu siedemdziesięciu jeden mieszkańców. Wówczas w Sielcu znajdował się folwark Sielec oddzielony od dóbr głównych Karwice. Liczył wtedy 467 mórg ziemi i pięć domów. W 1866 roku Adam Karwicki odkupił folwark od Teodora Karwickiego. Kolejnymi jego właścicielami byli Józef Turliński i Ludwik Jarzębiński. W latach 90. XIX wieku folwark zaczęto wyprzedawać. W drugiej połowie XIX wieku Karwiccy przeznaczyli drewniane zabudowania folwarczne na na szkołę, które spłonęły. Ich miejsce zajął jednak budynek murowany. Co istotne, szkoła w Sielcu ma najdłuższą historię spośród szkół wiejskich w gminie.
Dziś wydobywa się tu glinę ogniotrwałą. Kopalnia była tu czynna już w okresie międzywojennym. Dawniej glinę wydobywano tutaj w sposób prymitywny, kopiąc szyb w tzw. parasol, wokół którego wybierano cenny surowiec. Przez wieś przepływa także struga, która nie ma nazwy oraz znajduje się tu kaplica pw. Miłosierdzia Bożego.


Nal   

Artykuł ukazał się w wydaniu nr 5 (812) z dnia 1 Lutego 2013r.
 
Kontakt z TOP
Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Biuro ogłoszeń
oglotop@pajpress.pl

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Dział reklamy
tel: 44 754 41 51

Tomaszów Mazowiecki - baza wiedzy Redakcja
tel: 44 754 21 21
top@pajpress.pl
Artykuły
Informator
Warto wiedzieć
Twój TOP
TIT - rejestracja konta Bądź na bieżąco.
Zarejestruj konto »