Edmund Faustyn Biernacki (1866–1911)

Prof. dr Edmund Faustyn Biernacki, znany polski neurolog, hematolog, wybitny badacz i pedagog, odkrywca nowych medycznych metod diagnostycznych, urodził się 19 grudnia 1866 roku w Opocznie. Naukę w gimnazjum podjął w Kielcach i kontynuował w rosyjskim Gimnazjum Męskim w Lublinie, które ukończył w 1844 r. Stąd trafił na Uniwersytet Warszawski, gdzie studiował medycynę na Wydziale Lekarskim. Podczas studiów wykazał się znaczną wiedzą i talentem medycznym. Za jedną ze swoich rozpraw naukowych nagrodzony został złotym medalem. W 1889 roku ukończył naukę w Warszawie i uzyskał tytuł lekarza. Dzięki stypendium przyznanym z Kasy im. Mianowskiego, uzupełniał wiedzę medyczną i prowadził badania naukowe w klinikach europejskich w Heidelbergu, Giesen i Paryżu.
Po powrocie do okupowanej przez zaborców Polski objął stanowisko ordynatora Kliniki Diagnostycznej w Warszawie, w której przeprowadzał badania i eksperymenty.
W 1897 roku przeniósł się z Kliniki do Szpitala Wolskiego, w którym, po wygranej w konkursie, objął posadę ordynatora. W 1902 roku przeprowadził się do galicyjskiego Lwowa i uzyskał tam obywatelstwo austriackie. W kilka lat później (1908 r.) nadano mu tytuł profesora nadzwyczajnego miejscowego Uniwersytetu Jana Kazimierza.
Zmarł we Lwowie 29 grudnia 1911 r.
Mimo bardzo młodego wieku osiągnął szereg sukcesów i napisał wiele cennych prac. Otrzymał między innymi nagrodę Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego (1885 r.), nagrodę im. Kaczkowskiego i Chałubińskiego (1896 r.) i wielką nagrodę im. Natansona z Kasy Mianowskiego (1897) za najlepszą pracę z działu nauk ścisłych w ciągu ostatnich czterech lat.
Do najważniejszych prac, z liczącego 98 prac dorobku naukowego, zaliczyć należy: „W kwestii wzajemnego stosunku czerwonych ciałek i osocza krwi krążącej” (1894), „Istota i granice wiedzy lekarskiej” (1899), „Co to jest choroba?” (1905), „Zarys patologii krwi” (1906). Jego prace nie tylko z zakresu badań klinicznych, lecz również z filozofii i logiki, posiadają niewątpliwie trwałą wartość. Publikowane były w czasopismach austriackich i niemieckich, tłumaczone na kilka języków obcych. Uważany jest za przedstawiciela tzw. polskiej szkoły filozofii medycyny.
E. Biernacki jako pierwszy opisał znieczulenie nerwu łokciowego, które jest objawem uwiądu rdzenia kręgowego i zostało nazwane „objawem Biernackiego”.
W 1897 roku w opublikowanej w ówczesnej „Gazecie Lekarskiej” pracy „Samoistna sedymentacja krwi jako naukowa, praktyczno–kliniczna metoda badania” opisał zauważoną przez siebie zależność szybkości opadania krwinek czerwonych i ich zwiększonej sedymentacji, wskazującą na obecność określonych stanów zapalnych i procesów chorobowych. Na podstawie badań i spostrzeżeń opracował własną metodę badania niniejszego zjawiska zwanego w medycynie światowej odczynem Biernackiego (OB).
Natomiast w wydanej w Warszawie w 1899 r. pracy „Istota i granice wiedzy lekarskiej” Biernacki podjął próbę poddania krytycznej analizie pojęcia poznanie i rozpoznanie choroby, czym wywołał nie tylko zdziwienie, ale i znaczne oburzenie ówczesnych warszawskich znakomitości wiedzy lekarskiej. Autor pracy odważył się bowiem stanąć po stronie poglądu, że nie tylko istnieje zależność funkcji od zmian materialnych w komórkach, ale i niezaprzeczalnej siły wpływów psychicznych na funkcję, a nawet na materialne zmiany w komórkach. Edmund Biernacki doznał z tego powodu mnóstwo nieprzyjemności, łącznie z zakwestionowaniem przez niektórych jego kolegów prawa do zabierania głosu na ten temat.
Mimo wszystko jego publikacje były wyjątkowo cenione za uczciwość badawczą i rzetelne wyjaśnienia, zwłaszcza jeżeli chodzi o niemiecką literaturę medyczną, w której nazywany był „der recht kritische Biernacki”.
Profesor Edmund Biernacki wyniósł medycynę na najwyższy piedestał uważając ją za naukę posiadającą ogromny wpływ na życie społeczne narodu. Jak twierdził: Żadna inna nauka nie ma do czynienia tak często z jednostkami w społeczeństwie, żadna nie dotyka tak ważnych i drogich interesów człowieka. Zdrowie wszak to pierwszy warunek tego, co nazywamy szczęściem na ziemi, pierwszy i nieodzowny warunek dążenia działania, dochodzenia do celu, słowem tego wszystkiego co stanowi treść życia ludzkiego.