Coraz mądrzejsi

Na jednym ze swoich wybornych obrazków Andrzej Mleczko narysował ojca, który z głupią miną patrzy jak jego synek siedzi przed komputerem i mówi: „Jak mam znaleźć nić porozumienia z kimś, kto bawił się w dzieciństwie pluszowymi misiami?”
Psychologowie od dawna podejrzewali, że z pokolenia na pokolenie ludzie stają się coraz to bardziej inteligentni. Sugerowała to narastająca aktywność naukowców, rozkwit sztuki, fala wynalazków technicznych, coraz większa ilość ludzi, którzy oddają się grom logicznym, ciągłe poprawianie niegdysiejszych rekordów świata we wszelkich dziedzinach itp.

Dowody
Brak było jednak naukowych badań, które mogłyby potwierdzić taki wzrost inteligencji. Do czasu. Nowozelandzki badacz James Flynn przeprowadził w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku szereg porównań i udowodnił, że naprawdę stajemy się coraz to bardziej bystrzy.
Początkowe badania pokazały, że co każde dziesięć lat przeciętny iloraz inteligencji podnosi się o trzy punkty. Oznacza to, że gdyby osoba, która dzisiaj uzyskuje w testach inteligencji typowe wyniki przeniesiona została w przeszłość - powiedzmy o sto dziesięć lat - to w porównaniu z przeciętnymi ludźmi sprzed wieku oceniana byłaby jako „wybitnie uzdolniona pod względem intelektualnym”. W siedemnastym wieku ta sama osoba uchodziłaby za geniusza. Gdyby ten sam człowiek został przeniesiony w przyszłość - powiedzmy o 50 lat - prawdopodobnie uznany zostałby za „osobę znacznie poniżej przeciętnego poziomu pod względem zdolności umysłowych”.

Przyczyny
Owo szalenie interesujące zjawisko wzrastania ludzkiej inteligencji jest równocześnie tajemnicze: nie znamy przyczyn wzrostu IQ. Wiemy jedynie tyle, że coraz mniej osób uzyskuje słabe wyniki, choć bez zmian pozostaje ilość ludzi wybitnie uzdolnionych. Wiemy, że wzrost inteligencji nie jest związany z płcią czy rasą: niezależnie od koloru skóry i rodzaju płci inteligencja, rośnie tak samo. W dodatku efekt Flynna przyspiesza: w każdej dekadzie przeciętny iloraz inteligencji podnosi się coraz to bardziej. Wiemy też, że najszybciej rosną „zdolności wrodzone”.

Podejrzenia
Choć nie wiadomo na pewno dlaczego efekt Flynna ma miejsce, psychologowie mają pewne podejrzenia co do ewentualnych jego przyczyn.
Może to być związane z coraz lepszym odżywianiem się ludzi. Prócz polepszania się inteligencji z pokolenia na pokolenie ludzie są coraz wyżsi i coraz dłużej żyją. Oznacza to, że lepiej się odżywiamy niż dawniej i jemy bardziej zróżnicowane produkty. Być może zmiana sposobu żywienia i zdrowy styl życia wpływają, także na to, że mózg człowieka staje się sprawniejszy.
Innym możliwym wyjaśnieniem jest to, że nasze życie jest znaczeni bardziej skomplikowane niż 100 czy 500 lat temu. Żyjemy w coraz bardziej zróżnicowanym środowisku: gazety, książki, komputery, TV, wszystko to może sprawiać, że ludzie uczą się coraz bardziej inteligentnych zachowań.
Jeszcze inne możliwe wyjaśnienie odwołuje się do zmiany w strukturze rodziny: matki lepiej odżywiają się podczas ciąży, gdy tworzy się układ nerwowy dziecka. W dodatku przeciętna rodzina ma mniej dzieci niż dawniej, a więc poświęca się im więcej czasu i przeznacza więcej pieniędzy na ich wykształcenie. Rodzice coraz bardziej dbają o kształcenie swoich dzieci, a edukacja zaczyna się wcześniej.
Którekolwiek z tych wyjaśnień jest prawdziwe, nasze wnuczki prawdopodobnie będą żyły w zupełnie innym świecie niż nasz, a mina ojca z rysunku Andrzeja Mleczki może pojawić się na twarzach bardzo wielu rodziców.