Będą społeczne?

Niż demograficzny, rosnące wynagrodzenia nauczycieli oraz niska subwencja oświatowa dają się we znaki wielu gminom w całej Polsce. Także w naszej, gdzie na najbliższej sesji Rady Miejskiej, jednym z punktów uchwał jest zamiar przekazania prowadzenia niektórych szkół. Chodzi tutaj o cztery najmniejsze placówki w naszej gminie, w których liczba uczniów razem z oddziałem zerowym nie przekracza 70.
Przypomnijmy, że szkoły publiczne mogą być przekazywane przez samorządy osobom fizycznym i prawnym (stowarzyszeniom). Mogą to być stowarzyszenia rodziców lub prywatne firmy. Zgodnie z przepisami przekazać można tylko małe szkoły liczące do 70 uczniów. Te cztery szkoły, pod tym względem spełniają wymogi, gdyż razem z zerówką nie liczą więcej niż 70 uczniów. Przekazanie szkół nastąpi na podstawie uchwały Rady Miejskiej. Można tego dokonać na dwa sposoby. Rada Miejska podejmuje uchwałę, która następnie jest przedładana kuratorowi oświaty. Ten wyraża swoją opinię w terminie 14 dni od dnia doręczenia uchwały. Jeśli opinia będzie pozytywna, gmina może podpisać umowę o przekazaniu uprawnionemu podmiotowi. Drugim sposobem jest doręczenie przez burmistrza projektu uchwały o przekazaniu szkoły. Następnie kurator opiniuje projekt w tym samym terminie. Po uzyskaniu pozytywnej opinii uchwała może zostać podjęta przez radę.
Umowa zawierana między gminą a stowarzyszeniem powinna w szczególności określać obwód szkoły lub warunki przyjmowania uczniów, warunki korzystania z mienia przejętej szkoły lub placówki, tryb kontroli przestrzegania umowy oraz warunki i tryb rozwiązania umowy za wypowiedzeniem. Przekazanie szkoły może nastąpić w dowolnym okresie. Oznacza to, że przekazanie nie musi nastąpić z dniem rozpoczęcia roku szkolnego (1 września). W przypadku gdy okaże się, że szkoła prowadzona przez stowarzyszenie wykonuje swoje obowiązki niezgodnie z przepisami o systemie oświaty, gmina może taką placówkę odebrać. Stowarzyszenie również, jeśli samo uzna, że nie radzi sobie z prowadzeniem szkoły, może ją zwrócić gminie. Ta zaś nie będzie mogła odmówić jej przyjęcia.
O podjęciu decyzji o przekazaniu szkoły gmina jest obowiązana przynajmniej pół roku wcześniej powiadomić jej pracowników oraz związki zawodowe. W informacji muszą być uwzględnione ekonomiczne i prawne oraz socjalne skutki decyzji dla pracowników, a także nowe warunki płacy i pracy. Nauczyciel w ciągu trzech miesięcy może złożyć oświadczenie o odmowie przejścia do przejmowanej szkoły. Wtedy z dniem przekazania placówki dyrektor szkoły rozwiązuje z nim umowę. Nauczyciel otrzyma też od szkoły, w której był dotychczasowo zatrudniony, odprawę przewidzianą w art. 20 ust. 2 Karty nauczyciela. Jeśli jednak zdecyduje się po przekazaniu szkoły na odmowę przyjęcia warunków pracy i płacy zaproponowanych przez stowarzyszenie, to wspomnianej odprawy nie otrzyma. W tym przypadku będą miały zastosowanie przepisy ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.).
Przekazanie szkół stowarzyszeniom ma być lepszą alternatywą niż ich likwidacja, która niesie za sobą bardziej negatywne konsekwencje. Uczniowie musieliby dojeżdżać do dalej położonych placówek, a także nauczyć się funkcjonować w większym środowisku. W przypadku likwidacji nauczyciele najprawdopodobniej straciliby pracę, a ze znalezieniem nowej mieliby spore trudności.
Prowadzenie szkół przez stowarzyszenia nie ma praktycznie znaczenia dla uczniów i ich rodziców. Szkoła będzie nadal bezpłatna, a nauczyciele jeśli tylko wyrażą na to zgodę, pozostaną ci sami. Zmian najbardziej obawiają się dyrektorzy i nauczyciele i trudno im się dziwić, bo to ich one najbardziej sięgną. Nauczyciele muszą liczyć się z obniżeniem pensji oraz z tym, że nie będzie obowiązywać ich Karta nauczyciela, a co się z tym wiąże, że znikną przywileje.
Reorganizacja oświaty jest nieunikniona. Ratunkiem dla małych placówek mają być stowarzyszenia. Czy jednak będą one w stanie utrzymywać samodzielnie szkoły, otrzymując tylko subwencję? Miejmy jednak nadzieję, że po przekształceniu nie przyjdzie czas na likwidację. Czas pokaże.